نمازخانه

بسم الله الرحمن الرحیم

در يكي از جنگ‌ها كه پيامبر همراه لشكر بودند، در شبي كه پاسباني لشكر اسلام بر عهده‌ي عباد بن بُشر و عمّار ياسر بود، نصف اول شب نصيبِ،‌ عباد گرديد و نصف دوم نصيب عمار، پس عمار خوابيد و تنها بُشر بيدار بود و مشغول نماز گرديد در آن حال يكي از كفار به قصد شبيخون زدن به لشكر اسلام برآمد به خيال اينكه پاسباني نيست و همه خوابند از دور عباد را ديد ايستاده و تشخيص نمي‌داد كه انسانست يا حيوان يا درخت براي اينكه از طرف او نيز مطمئن شود تيري به سويش انداخت تير بر پيكر عباد نشست و او اَبداً اعتنايي نكرد، تير ديگري به او زد و او را سخت مجروح و خونين نمود باز حركت نكرد تير سوم زد پس نماز را كوتاه نمود و تمام كرد و عمار را بيدار نمود عمار ديد سه تير بر بدن عباد نشسته و او را غرق در خون كرده گفت: چرا در تير اول مرا بيدار نكردي عباد گفت: مشغول خواندن سوره‌ي كهف در نماز بودم و ميل نداشتم آن را ناتمام بگذارم و اگر نمي‌ترسيدم كه دشمن بر سرم برسد و صدمه‌اي به پيغمبر برساند و كوتاهي در اين نگهباني كه به من واگذار شده كرده باشم هرگز نماز را كوتاه نمي‌كردم اگر چه جانم را از دست مي‌دادم

سفينة البحار، ج2، ص14

نماز ایام هفته

 نماز شب شنبه

از رسول اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل شده: هر كه در شب شنبه چهار ركعت نماز بخواند، در هر ركعت سوره حمد یك مرتبه و سوره توحید هفت مرتبه، نوشته شود از برای او ثواب هر ركعت هفتصد حسنه و عطا كند خدای تعالی به او شهرهایی در بهشت.
نماز روز شنبه
از رسول اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل شده كه فرمود: هر كه در شنبه، چهار ركعت نماز بخواند در هر ركعت حمد یك مرتبه و سوره كافرون سه مرتبه و بعد از فارغ شدن، یك مرتبه آیه الكرسی را بخواند، بنویسد خدای عز و جل از برای او به هر حرفی ثواب یك شهید.
نماز شب یكشنبه
نیز روایت شده در این شب نماز شش ركعت است، هر ركعتی بعد از حمد هفت مرتبه سوره توحید. كسی كه این نماز را بخواند ثواب شاكرین و صابرین به او عطا می شود. پس ذكر كرده اند ثواب زیاد برای خواننده این نماز.
نماز روز یكشنبه
نقل شده است روز یكشنبه وقت چاشتگاه كه آفتاب بالا آمده باشد، دو ركعت نماز می خوانی. در ركعت اول بعد از حمد سه مرتبه سوره كوثر را می خوانی و در ركعت دوم بعد از حمد سه مرتبه سوره توحید را. كسی كه این نماز را بخواند آزاد می شود از آتش و پاك می شود از نفاق و ایمن می شود از عذاب. پس ذكر كرده اند ثوابهای زیادی برای خواننده این نماز.
نماز شب دوشنبه
نماز این شب، دو ركعت نقل شده است. در هر ركعت بعد ازحمد آیه الكرسی و سوره توحید و سوره فلق و سوره ناس هر یك را یك مرتبه بخواند و بعد از فارغ شدن از نماز ده مرتبه استغفار نماید. و نوشته شود از برای او ده حج و ده عمره خالص از طرف خدای عز و جل.
نماز روز دوشنبه
نماز این روز چهار ركعت نقل شده است و در ركعت اول بعد از حمد یك مرتبه آیه الكرسی و در ركعت دوم حمد یك مرتبه و سوره توحید یك مرتبه و در دو ركعت دیگر ركعت اول بعد از حمد سوره فلق یك مرتبه و ركعت دوم بعد از حمد سوره ناس یك مرتبه و بعد از فارغ شدن از چهار ركعت ده مرتبه استغفار نماید.
نماز شب سه شنبه
نماز این شب دو ركعت نقل شده است، ركعت اول بعد از حمد یك مرتبه سوره قدر و ركعت دوم بعد از حمد هفت مرتبه سوره توحید.
نماز روز سه شنبه
نماز روز سه شنبه دو ركعت روایت شده است كه در هر ركعت حمد یك مرتبه و سوره والتّین و سوره توحید و سوره فلق و سوره ناس هر كدام یك مرتبه.
نماز شب چهار شنبه
نماز شب چهار شنبه دو ركعت نقل شده است، در هر ركعت بعد از حمد آیه الكرسی و سوره قدر و سوره نصر را یك مرتبه و سوره توحید را سه مرتبه. كسی كه این نماز را بخواند خدای تعالی گناهان گذشته و آینده او را بیامرزد.
نماز روز چهارشنبه
نماز این روز دو ركعت است، در هر ركعتی بعد از حمد سوره زلزلت یك مرتبه و سوره توحید سه مرتبه. و كسی كه این نماز را بخواند خدا رفع كند از او تاریكی قبر را تا روز قیامت. پس ذكر شده است ثواب زیاد برای خواننده این نماز.
نماز شب پنج شنبه
نماز این شب شش ركعت است. در هر ركعت بعد از سوره حمد، آیه الكرسی و سوره كافرون هر كدام یك مرتبه، و سوره توحید را سه مرتبه، و بعد از تمام شدن سه مرتبه آیه الكرسی را بخواند. هر كه این نماز را بخواند اگر نزد خدا شقاوت داشته باشد خدا ملكی را می فرستد كه شقاوتش را پاك كند و جای او سعادت بنویسد و شاهد بر آن در قرآن مجید خدای عز و جل محو می كند آن چه را كه بخواهد و ثابت می گذارد آن چه را كه بخواهد.
نماز روز پنج شنبه
نماز این روز دو ركعت است، در هر ركعت حمد یك مرتبه و سوره نصر و سوره كوثر هر كدام پنج مرتبه، و بعد از عصر چهل مرتبه سوره توحید را بخواند و چهل مرتبه استغفار نماید. كسی كه این نماز را بخواند عطا شود به او حسنات، به عدد آن چه در بهشت و در جهنم است.
نماز شب جمعه
نماز شب جمعه از رسول اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل شده است: كسی كه دو ركعت نماز بخواند در هر ركعت حمد یك مرتبه و سوره توحید هفتاد مرتبه و بعد از نماز هفتاد مرتبه «استغفرُالله» بگوید. قسم به آن كسی كه مرا مبعوث كرده به حق كسی كه این عمل را انجام دهد و استغفار كند برای تمام امت من، خداوند دعای او را مستجاب كند و تمام امت را وارد بهشت كند.
نماز روز جمعه
از امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ منقول است هر كه در این روز هشت ركعت نماز به جا آورد هنگامی كه به قدر یك تیزه آفتاب بلند شده باشد یا بیشتر، خدای تعالی بلند نماید برای او هزار درجه در بهشت.
نماز روز جمعه از امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ چهار ركعت است. در هر ركعت حمد و آیه الكرسی پانزده مرتبه، و چون از نماز فارغ شدی هفتاد مرتبه «استغفرالله» و پنجاه مرتبه «لا حول و لا قوّه الّا بالله» بگوید.

جمال الاسبوغ بكمال العمل المشروع، ص 46.
جمال الاسبوغ بكمال العمل المشروع، ص 54.

جمال الاسبوغ بكمال العمل المشروع، ص 64.

جمال الاسبوغ بكمال العمل المشروع، ص 77.
جمال الاسبوغ بكمال العمل المشروع، ص 89.

جمال الاسبوغ بكمال العمل المشروع، ص 98.

جمال الاسبوغ بكمال العمل المشروع، ص 117.

نماز غفیله

كیفیت نماز غفیله

امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: میان مغرب و عشاء دو ركعت نماز بخواند، در ركعت اول بعد از حمد این آیه را بگوید:
«و ذا النّون اذ ذهبَ مغاضباً فظنّ ان لن نقدر علیه فنادی فی الظّلمات ان لا اله الا انت سبحانك انّی كنت من الظّالمین فاستجبنا له و نجّیناه من الغمّ و كذلك ننجی المؤمنین».
و ذو النون (صاحب ماهی، منظور یونس پیغمبر فرزند من است) چون خشمگین رفت پنداشت هرگز بر او تنگ نخواهیم گرفت. پس در ظلمات ندا كرد: جز تو خدایی نیست، تو منزهی، همانا من از ستمكارانم. پس او را اجابت كردیم و از غم رهایش دادیم و مؤمنین را این چنین رها می گردانیم.
و در ركعت دوم بعد از حمد، آیات زیر را:
«و عنده مفاتیح الغیب لا یعلمها الا هو و یعلم ما فی البرّ و البحر و ما تسقط من ورقه الا یعلمها و لا حبّه فی ظلمات الارض و لا رطبٍ و لا یابسٍ الّا فی كتاب مبین».
و كلیدهای غیب نزد اوست و جز او كسی آن را نمی داند و آن چه در خشكی و دریاست می داند و برگی بر زمین نمی افتد و هیچ دانه ای در تاریكیهای زمین نیست، مگر كه از آن آگاه است. و تر و خشكی نیست مگر كه در كتاب روشن ثبت افتاده است.
بعد دستها را به قنوت برداشته و این دعا را می خوانی:
«اللّهمّ انّی اسئلك بمفاتح الغیب الّتی لا یعلمها الّا انت ان تصلّی علی محمّد و آل محمّد و ان تفعل بی كذا و كذا».
و به جای این كلمات حاجات خود را به هر زبانی كه بتواند از خدا بخواهد، و پس از آن بگوید:
«اللّهم انت ولیّ نعمتی و القادر علی طلبتی تعلم حاجتی فاسئلك بحقّ محمد و آله علیه و علیهم السّلام لمّا قضیتها لی».
بارالها، تو را به اسرار غیب، كه جز تو كسی آن را نمی داند، سوگند می دهم كه بر محمد و دودمان او درود فرستی و درباره من چنین و چنان كنی.

نماز جمعه

در زمان غیبت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نماز جمعه به فتوای اكثر فقهای شیعه، واجب تخییری است. یعنی مكلف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر، نماز جمعه بخواند، ولی جمعه افضل است و احتیاط بیشتر در آن است كه هر دو را به جا آورند و كسی كه نماز جمعه را به جا آورده باشد واجب نیست نماز ظهر را هم بخواند، ولی احتیاط مستحب آن است كه آن را نیز بجا آورد.

كیفیت نماز جمعه
نماز جمعه دو ركعت است و كیفیت آن مانند نماز صبح است. این نماز دارای دو قنوت است. قنوت اول قبل از ركوع ركعت اول، و قنوت دوم پس از ركوع ركعت دوم است. نماز جمعه دارای دو خطبه است كه مانند اصل نماز واجب بوده و باید توسط امام جمعه ایراد شود. بدون این دو خطبه، نماز جمعه محقق نمی شود و واجب است دو خطبه را قبل از نماز جمعه بخواند.

توضیح المسائل، احكام نماز جمعه، م 1 ـ 2.
توضیح المسائل، احكام نماز جمعه، م 23 ـ 26.

نماز جعفر طیار

با فضیلت ترین وقت خواندن نماز جعفر (طیار) روز جمعه هنگام بالا آمدن آفتاب است. می توان آن را از نافله های شب یا روز حساب كرد كه هم برای او از نوافلش حساب شود و هم نماز جعفر (طیار)، كما این كه در روایت آمده است پس با نماز جعفر نافله نماز مغرب را مثلا نیت می كند.

كیفیت نماز جعفر طیّار
این نماز چهار ركعت است كه دو سلام دارد (دو تا دو ركعتی).
در هر ركعتی حمد و سوره می خواند، سپس پانزده مرتبه می گوید: «سبحان الله و الحمدلله و لا اله الّا الله و الله اكبر».
و همین تسبیح را ده مرتبه در ركوع و هم چنین ده مرتبه بعد از سر برداشتن از ركوع و هم چنین ده مرتبه در سجده اول و ده مرتبه بعد از سر برداشتن از آن و ده مرتبه در سجده دوم و ده مرتبه بعد از سر بلند نمودن تسبیحات را می گوید.
پس در هر ركعتی هفتاد و پنج مرتبه و مجموع آنها (در تمام چهار ركعت) سیصد تسبیح می شود.
حال اگر كسی می خواهد نماز جعفر را بخواند، اما فرصت كافی برای گفتن تمام سیصد مرتبه ذكر تسبیحات اربعه را ندارد، می تواند به همان مقدار كه فرصت دارد بخواند و مابقی را پس از اتمام نماز، در هر حالتی كه بود، به امید ثواب بخواند و اگر اصلا وقت برای گفتن تسبیحات اربعه ندارد، می تواند دو نماز دو ركعتی به نیت جعفر بخواند و ذكرهای تسبیحات اربعه را بعد از نماز در حال راه رفتن و یا در محیط كار به امید ثواب بگوید و یا اگر فرصتش به مقداری است كه فقط می تواند دو ركعت از نماز را به صورت كامل بخواند می تواند آن دو ركعت را خوانده و بعد كه فرصت پیدا كرد دو ركعت دیگر را بخواند. حال اگر تسبیحات اربعه را فراموش كرد بخواند، در صورتی كه محلش نگذشته باشد باید آن را به جا آورد، اما اگر محل آن گذشته، نمازش صحیح است، ولی باید بعد از نماز هر مقداری را كه فراموش كرد به امید ثواب قضا كند.
آداب نماز جعفر طیّار
1. از آداب نماز جعفر طیار این است كه در ركعت اول بعد از حمد، سوره زلزال و در ركعت دوم سوره عادیات و در ركعت سوم سوره نصر و در ركعت چهارم سوره توحید خوانده شود.
2. مستحب است كه در سجده دوم ركعت دوم، بعد از تسبیحات بگوید: «یا من لبس العزّ و الوقار، یا من تعطّف بالمجد و تكرّم به، یا من لا ینبغی التّسبیح الّا له، یا من احصی كلّ شیء علمه، یا ذا النّعمه و الطّول، یا ذا المنّ و الفضل، یا ذالقدره و الكرم، اسئلك بمعاقد العزّ من عرشك و منتهی الرّحمه بكتابك و بأسمك الأعظم الأعلی و كلماتك التّامّات ان تصلّی علی محمّد و آل محمّد و افعل بی كذا و كذا» سپس حاجتهایش را بگوید، به فارسی هم می تواند حاجاتش را درخواست كند.
3. بعد از فارغ شدن از نماز، مستحب است دعایی را كه شیخ طوسی و سید بن طاووس از مفضل بن عمر نقل كرده اند بخواند.
مفضل می گوید: ابا عبدالله امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ را دیدم نماز جعفر طیار را می خواند و دستهایش را بلند كرد و به این دعا خدا را خواند: «یا ربّ یا ربّ» تا نفس قطع شد، «یا ربّاه یا ربّاه» تا نفس قطع شد، «ربّ ربّ» تا نفس قطع شد، «یا الله یا الله» تا نفس قطع شد، «یا حیّ یا حیّ» تا نفس قطع شد، «یا رحیم یا رحیم» تا نفس قطع شد، «یا رحمان یا رحمان» هفت مرتبه، «یا ارحم الرّاحمین» هفت مرتبه. سپس گفت:
«اللّهمّ انّی افتتح القول بحمدك و انطق بالثّناء علیك و امجدك و لا غایه لمدحك و اثنی علیك و من یبلغ غایه ثنائك و امد مجدك و انّی لخلیقتك كنه معرفه مجدك و ایّ زمن لم تكن ممدوحاً بفضلك موصوفاً بمجدك عوّاداً علی المذنبین بحلمك تخلّف سكّان ارضك عن طاعتك و كنت علیهم عطوفاً بجودك جواداً بفضلك عوّاداً بكرمك یا لا اله الّا انت المنّان ذو الجلال و الإكرام».
سپس حضرت به من فرمود: «ای مفضل اگر حاجت مهمی داری این نماز را به جا آور و با این دعا (خدا را) بخوان و حاجتت را (از خدا) بخواه كه خدا ان شاء الله برآورده می كند و به او اطمینان است».
نماز جعفر طیار را می توان به نیابت برای مردگان و شهدا خواند و هم چنین می تواند بدون نیابت ثوابش را هدیه كرد. هدیه كردن ثواب نماز به روح اموات و شهدا، هم درجات آنها را زیادتر می كند و هم اجر خود انسان را بیشتر می گرداند و هر چه هدیه شونده مقامش بالاتر باشد، اجر هدیه كننده بیشتر می شود.
این نماز را به حساب نوافل شبانه روزی می توان گذارد، یعنی نافله را به این طریق می توان به جا آورد.
در حدیث رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ آمده است در مقام كسی كه نماز جعفر گزارد، اگر بر او مثل ریگ بیابان و كف دریا گناه باشد كه می آمرزد مر او را حق تعالی

تحریر الوسیله، ج 1، ص 244.
تحریر الوسیله، ج 1، ص 245.

مفاتیح الجنان، ص 692.

نماز عید فطر

نماز عید دو ركعت است. كه نمازگزار در ركعت اول بعد از خواندن حمد و سوره، باید پنج تكبیر بگوید و بعد از هر تكبیر یك قنوت بخواند. و بعد از قنوت پنجم، تكبیر دیگری بگوید و به ركوع رود و دو سجده بجا آورد و برخیزد.
سپس در ركعت دوم چهار تكبیر بگوید، بعد از هر تكبیر قنوت بخواند و تكبیر پنجم را بگوید و به ركوع رود. بعد از ركوع دو سجده كند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.
احكام نماز عید فطر
1. نماز عید فطر وقربان در زمان حضور امام (عج) واجب است.
2. نماز عید فطر و قربان در زمان غیبت مستحب است.
3. وقت نماز عید از اول آفتاب روز عید تا ظهر.
4. مستحب است كه قبل از نماز عید، غسل نماییم.
5. نماز عید، سوره مخصوصی ندارد. بهتر است كه در ركعت اول آن، سوره 91 (شمس) و در ركعت دوم سوره 88 (غاشیه)، یا در ركعت اول سوره 87 (اعلی) و در ركعت دوم سوره 91 ( شمس) خوانده شود.
6. نماز عید، اذان و اقامه ندارد و به جای آن سه بار گفته می شود: «الصّلوه».
7. پس از نماز، امام جماعت در برابر مردم قرار می گیرد و مانند نماز جمعه رجاءً در دو نوبت سخنرانی می كند و در ضمن پند و اندرز بیان مسائل سیاسی و اجتماعی، در عید فطر احكام زكات فطر، و در سخنرانی عید قربان احكام ذبح و قربانی و موارد مصرف آنها را بیان می نماید.
دعای قنوت نماز عید فطر
اللهمّ اهل الكبریاء و العظمه و اهل الجود و الجبروت و اهل العفو و الرّحمه و اهل التقوی و المغفره، اسئلك بحقّ هذا الیوم، الّذی جعلته للمسلمین عیدا و لمحمّد صلّی الله علیه و آله ذخراً و شرفاً و كرامهً و مزیداً، ان تصلی علی محمّد و آل محمد و ان تدخلنی فی كلّ خیر ادخلت فیه محمّدا و آل محمّد، و ان تخرجنی من كلّ سوء اخرجت منه محمّدا و آل محمد صلواتك علیه و علیهم. اللهمّ انی اسئلك خیر ما سئلك به عبادك الصّالحون و اعوذ بك ممّا استعاذ منه عبادك المخلصون.
خداوندا تو سزاوار بزرگی، سرفرازی، بخشندگی، توانایی، بخشایش و رحمتی. سزاوار آنی كه به خاطر تو پرهیز كنیم و از تو آمرزش بخواهیم در روزی كه برای مسلمانان عید قرار داده ای. و برای محمد كه درود خدا بر او و دودمانش باد، ذخیره افتخار و بلندی مقام كه بر او و دودمانش درود فرستی و مرا بدانچه نیكی و سعادت است و به محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ و خاندانش ارزانی داشته ای بهره مند سازی و از هر بدی كه محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ و خاندانش را خارج ساختی، رهایی دهی، درود تو بر محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ و خاندانش باد. خداوندا! از تو می خواهم بهترین چیزی را كه بندگان شایسته ات از تو می خواهند، و به تو رو می آورم بدان گونه كه بندگان شایسته ات از بدیها پناه آورده اند.[3][۱] . توضیح المسائل، ص 1519.
تحریر الوسیله، ج 1، ص 241.
 المصباح المنیر، ص 424، رساله نوین، ص 163.

نماز عید غدیر
 
كیفیت نماز عید غدیر
یكی دیگر از نمازهای مستحبی كه خیلی ارزش دارد، نماز روز عید غدیر است. این نماز دو ركعت است كه در هر ركعت بعد از حمد ده مرتبه سوره توحید و ده مرتبه آیه الكرسی و ده مرتبه سوره قدر خوانده می شود و بهتر است این نماز نزدیك ظهر به جا آورده شود و قبل از آن غسل انجام گیرد.
ثواب: امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: «كسی كه این نماز را بخواند ثواب صد هزار حج و صد هزار عمره را می برد و هر حاجتی از خدا در خواست كند، خداوند آن را برآورده می نماید».

مفاتیح الجنان، ص 568.

حكمت و فلسفه نماز

گرچه نماز چیزی نیست كه فلسفه اش بر كسی مخفی باشد، ولی دقت در متون آیات و روایات اسلامی ما را به نكات بیشتری در این زمینه رهنمون می گردد:

1. روح و اساس و هدف و پایه و مقدمه و نتیجه و بالاخره فلسفه نماز همان یاد خدا است, همان « ذكر الله » است كه در آیه‌ی فوق به عنوان برترین بیان شده است.
البته ذكری كه مقدمه ی فكر, و فكری كه انگیزه عمل بوده باشد, چنانكه در حدیثی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ آمده است كه در تفسیر جمله ی و لذكر الله اكبر فرمود: ذكرا لله عند ما احل و حرم « یاد خدا كردن به هنگام انجام حلال و حرام »
(یعنی به یاد خدا بیفتد به سراغ حلال برود و از حرام چشم بپوشد.)
2. نماز وسیله ی شستشوی از گناهان و مغفرت و آمرزش الهی است چرا كه خواه ناخواه نماز انسان را دعوت به توبه و اصلاح گذشته می كند, لذا در حدیثی می خوانیم: پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله و سلم ـ از یاران خود سؤال كرد: لو كان علی باب دار الحد كم نهر و اغتسل فی كل یوم منه خمس مرات اكان یبقی فی جسه من الدرن شیء؟ قلت لا, قال: فان مثل الصلاه كمثل النهر الجاری كلما صلی كفرت ما بینهما من الذنوب: « اگر بر در خانه یكی از شما نهری از آب صاف و پاكیزه باشد و در هر روز پپنج بار خود را در آن شستشو دهد, آیا چیزی از آلودگی و كثافت در بدن او می ماند؟».
در پاسخ عرض كردند: نه, فرمود: « نماز درست همانند این آب جاری است, هر زمان كه انسان نمازی می خواند گناهانی كه در میان دو نماز انجام شده است از میان می رود»