موجبات حواس پرتی در نماز

وقتی از علما در مورد حال خود سوال كند و از نظر آنها نسبت به خود با خبر شود، مقداری مشكل حل خواهد شد.

بالاتر این كه، به عمل خود علما نگاه كند و ببیند كه آنها هم مثل او این قدر حساسیت دارند یا عملشان بر خلاف او است؟ اگر عملكرد علما را برخلاف خود یافت، پس باید بداند كه یقیناً دچار وسواس شده است.

۱. تندخوانی و شتاب زدگی

از موجبات حواس پرتی، تند خوانی و تعجیل در اتمام نماز است، كه علت سریع خوانی هم، عدم اهتمام به نماز است. چرا كه چنین افرادی، نماز را فقط برای رفع تكلیف می خوانند، لذا با كراهت و بی میلی عبادت را انجام می دهند و در نتیجه احساس خستگی می كنند.

انگیزه تند خوانی، حاضر شدن نزد محبوب كذایی است و از این كه چند لحظه ای در نزد كسی كه قلبش متوجه او نیست ایستاده، رنج می برد و می خواهد هر چه سریعتر به طرف كسی یا كاری كه دوست دارد پرواز كند.

اگر كسی قلبش متوجه خدا باشد و از این حضور راضی باشد، لزومی برای تندخوانی و فرار از نماز نمی بیند، چون در محضر كسی است كه باید باشد، لذا تمام حواسش را متمركز به محبوب واقعی می نماید.

۲. گناه

همان طور كه نماز، عامل بازدارنده از گناه است، فحشا و منكرات نیز مانع حضور قلب در نماز است. نماز و گناه رابطه متقابل و متضاد دارند. كسی كه اهل فحشا و منكر است، توفیق تحصیل حضور قلب در نماز را ندارد، چرا كه گناه اثر منفی خود را در نماز می گذارد و از طرفی نماز به میزان حضور قلب در آن، بازدارنده از معصیت و بزهكاری می باشد و این كه خداوند در قرآن كریم فرموده است:

«اِنّ الصّلوه تَنهی عنِ الفحشاء و المنكَرِ؛ نماز انسان را از فحشا و منكر باز می دارد» مسلماً نماز با حضور قلب را اراده كرده است، چرا كه حضور قلب یعنی حاضر شدن قلب در محضر خدا كه مبدأ پاكیهاست و قلب آدم فاسق، فاجر و گناهكار نزد معاصی است نه خدا؛ ممكن نیست دل آدمی هم در معاصی غرق باشد و هم در معنویّات.

با دقت معلوم می شود كسی كه غرق در شهوات و معاصی است، حقّ معنویّات و نماز را ضایع می كند و به همین جهت است كه خداوند می فرماید:

«فَخَلفَ من بعدهِم خلفٌ اضاعُوا الصّلوه و اتّبَعوا الشّهَواتِ فسَوفَ یَلقَونَ غَیّاً؛[۱] پس جانشینان این جمعیت پاك و خدا پرست، قومی شدند كه نماز را ضایع كردند و از شهوات پیروی كردند و به دنبال آن به گمراهی افتادند».

نتیجه آن كه با خدا بودن، منافات با اسارت در شهوات و گناه و آلودگی دارد. مسلماً روح و قلبی كه به گناه عادت كرده و انس گرفته نمی تواند قبله خدا و محل توجّه او باشد.

درمان

الف. با علل فساد و گناه مبارزه كنیم

ریشه گناه عبارت است از جهل، هوای نفسانی (منفعت) و ترس. اگر می خواهیم گناه از صفحه زندگی ما پاك شود، باید در مرحله اول، گناه را بشناسیم و بدانیم كه چه چیزهایی گناه و موجب فساد و آلودگی روح آدمی و اجتماع بشری است و در مرحله دوم به نقش مخرّب گناهان در زندگی خود و بشر توجه كنیم و آثار منفی آنها را با دقّت درك كنیم.

ب. از القائات، جهت ترك گناه كمك گیریم

برای این منظور باید به قلب خود تفهیم كنیم، اگر نماز خوان هستیم پس كلاه برداری برای چه؟ اگر نماز می خوانیم، پس چرا زنا، چشم چرانی، شراب و همراهی با دوست بد...؟ و با توجه به جنبه منفی گناه، از گذشته خود توبه كنیم و با القائات مثبت، امید به خوب شدن و عوض شدن و ... را در خود زنده كنیم.

ج. از خود نماز در ترك گناهان كمك بگیریم

به هیچ وجه نماز را ترك نكنیم، بلكه همواره عزم و همّت خود را متوجّه ترك گناه كنیم و در هنگام نماز به خلوص و حضور قلب بیشتر توجّه كنیم و از آن جا كه گناه و نماز رابطه متقابل دارند، به موازات ترك گناه به كسب حضور قلب و خالی كردن قلب از اغیار بپردازیم و این مطلب كه «نماز با توجّه، با گناه منافات دارد» را به قلب تفهیم كنیم و با خود تكرار كنیم كه قلب پر گناه آشیانه حق تعالی قرار نمی گیرد.

۳. چشم چرانی

چشم چران كسی است كه كنترل چشم خود را ندارد و به هر طرفی خیره می شود و چه بسا نگهداری چشم از اختیار او خارج شده و به صورت عادت در آمده است كه ترك آن مشكل به نظر می آید.

چشم چرانی قبل از این كه برای دیگران مزاحمت و ناراحتی ایجاد كند، برای خود شخص مضرّ است و موجب آشفتگی، اضطراب، عدم اعتماد به نفس، بی حالی و رخوت نسبت به معنویات، مخصوصاً نماز می گردد. خداوند سبحان زن و مرد را از چشم چرانی نهی نموده است. آن جا كه فرموده است:

«قُل للمؤمنینَ یَغُضّوا مِن ابصارِهِم... و قُل لِلمُؤمِناتِ یَغضُضنَ مِن اَبصارِهنَّ...؛[۲] به مردان بگو دیدگان خود را فرو خوابانند و.. . به زنان مؤمنه بگو دیدگان خویش را فرو خوابانند».

كسی كه معتاد به چشم چرانی شد، فكر و خیال و قلبش مشغول دیده می شود و روحش آشفته و ذهنش مشوّش می گردد و هنگام عبادت، قوه خیالش با این آشفتگی به پرواز در می آید و به شاخه هایی پرواز می كند كه با چشم خود مشاهده كرده است.

درمان

الف. كنترل چشم در همه حال

اگر در بیرون از نماز چشم آزاد بود، محال است هنگام نماز متمركز به خدا شود، اگر در بیرون نماز چشم فرّار بود، در هنگام نماز هم آزاد است؛ یعنی هر چه چشم ضبط كرده و ذخیره كرده، هنگام نماز مزاحم می شود. پس حفظ و كنترل حواس در نماز منوط به حفظ و كنترل چشم در بیرون از نماز است. چگونه ممكن است كسی كه عادت به نگاه پراكنی كرده، بتواند هنگام عبادت به طرف محبوب واقعی پرواز كند؟ قلبی كه آشفته محبوب پنداری است، چگونه معشوق واقعی را می بیند؟

تـو درون نـماز و دل بیرون گـشتها می كنی به جـهانی!

این چنین حالتی پریشان را شرم نآید نماز می خوانی؟!

۴. عوامل بیرونی

در شكل گیری نظام شخصیتی و روحی آدمیان، علاوه بر عوامل درونی و فردی، عوامل بیرونی نیز مؤثر است و این واقعیتی است كه دین واقع گرای اسلام به آن توجه كرده است، چرا كه روح انسانها دایماً دستخوش تأثیر پذیری از عوامل بیرونی است.

از عوامل بیرونی، دوست فاسد، مجلس گناه و محیط فاسد را می توان بر شمرد.

الف. دوست فاسد

همنشینی و مصاحبت با دوست فاسق، اثرات منفی در آدمی می گذارد، چرا كه شخصیت انسان بستگی به شخصیت دوست و همنشین او دارد و این واقعیتی غیر قابل انكار است كه امام صادق ـ علیه السلام ـ به آن اشاره كرد است:

«المرءُ عَلی دینِ خلیلهِ؛[۳] دین آدمی بستگی به نوع دین دوست او دارد».

تو اوّل بگو با كیان دوستی پس آن بگویم كه تو كیستی

همنشینی با كسی كه تارك نماز است، موجب ترك نماز یا سهل انگاری در آن می شود و همان طور كه دوست بد، اثر منفی در انسان می گذارد، انتخاب دوست خوب، نقش سازنده در آدمی دارد. همنشینی با كسانی كه اهل حضور قلب هستند، زمینه را برای تحصیل حضور قلب آماده می كند.

ب. مجلس و محیط فاسد

مجلس گناه و محیط فاسد خانواده، اجتماع و... جوّ روحی انسان را فاسد می كند و جوّ روحی فاسد، زمینه لازم را برای رشد معنویات از بین می برد. به میزان تأثیر پذیری از مجلس گناه و محیط فاسد، معنویات ضعیف می شود.

به همین جهت است كه امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرماید:

«لا ینبَغی لِلمُؤمنِ اَن یجلسَ مجلساً یُعصی الله فیه و لا یقدرُ عَلی تَغییِره؛[۴] شایسته نیست، مؤمن، در مجلسی كه معصیت خدا در آن می شود و قادر بر تغییر آن نیست، بنشیند». مجالست با گناهكاران، روان آدمی را بیمار نموده و اسارت نفسانی را شدّت می بخشد و ذهن را آشفته می كند.

چگونه ممكن است كسی در فلان مجلس فساد، پای فیلم مخرّب ویدئو و ماهواره بنشیند و بعد در محضر خدا حاضر گردد؟ چگونه ممكن است چشمها به تماشای تصاویر مبتذل و فیملهایی كه رقص فلان رقاص را نشان می دهد، بپردازند و خاطره آنها در نماز مزاحمت ایجاد نكند؟ چگونه خدا در قلبی كه غیر خدا حكومت می كند، جا دارد؟

۵ . موانع مقدماتی

نمازگزار برای این كه بتواند با سكون و طمأنینه در محضر خدا حاضر شود، بایستی تمام موانع را از سر راه بردارد، از جمله موانعی كه باید برداشته شود، پرخوری، كثرت خواب، جلوگیری از بول، كسالت و خستگی، است.

الف. پرخوری

پرخوری علاوه بر مضرات جسمی و فیزیولوژیكی دارای مضرّات روحی و روانی نیز هست كه از جمله ناراحتیهای روحی آن، مانع بودن از قلب در نماز است.

پرخوری بیش از حد، موجب بی حالی و كسالت در عبادت و كسالت و بی حالی موجب حواسپرتی در نماز می گردد.

و در روایتی از رسول اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ داریم كه:

«من تعوّدَ كثرهَ الطّعام و الشّرابِ قسی قلبهُ؛[۵] هر كس زیادی خوردن و آشامیدن عادت او شود قلبش سیاه می شود».

ب. پرخوابی

پرخوابی هم یك نوع مریضی است كه مبتلا به آن نه تنها توفیق تحصیل حضور قلب پیدا نمی كند، بلكه تارك نماز هم می شود.

پرخوابی و اعتیاد به آن، جسم را بی حال می كند و موجب ضعیف شدن اراده می گردد و اعتماد به نفس از آدمی سلب می شود كه در نتیجه آدمی در مقابل معنویات عكس العمل منفی نشان می دهد، چنین شخصی در نماز با حالت خواب آلود روبه رو می شود و هنگام بیدار شدن از خواب، به سختی بر می خیزد و به علت اسارت خواب، با بی حالی وضو می گیرد و طوری صورت را می شوید كه خواب از سرش نپرد و در هنگام نماز در فكر خواب است و با اتمام نماز دستِ و پا شكسته، به طرف رختخواب پرواز می كند، چرا كه محبوبش خواب است و نماز مزاحم بود.

________________________________________

[۱] . مریم (۱۹) آیه ۵۹.

[۲] . نور (۲۴)، آیه ۳۰ و ۳۱.

[۳] . اصول كافی، ج ۲، ص ۳۷۵.

[۴] . اصول كافی، ج ۲، ص ۳۷۴.

[۵] . نهج الفصاحه، ص ۵۷۳.

بسم الله الرحمن الرحیم

در يكي از جنگ‌ها كه پيامبر همراه لشكر بودند، در شبي كه پاسباني لشكر اسلام بر عهده‌ي عباد بن بُشر و عمّار ياسر بود، نصف اول شب نصيبِ،‌ عباد گرديد و نصف دوم نصيب عمار، پس عمار خوابيد و تنها بُشر بيدار بود و مشغول نماز گرديد در آن حال يكي از كفار به قصد شبيخون زدن به لشكر اسلام برآمد به خيال اينكه پاسباني نيست و همه خوابند از دور عباد را ديد ايستاده و تشخيص نمي‌داد كه انسانست يا حيوان يا درخت براي اينكه از طرف او نيز مطمئن شود تيري به سويش انداخت تير بر پيكر عباد نشست و او اَبداً اعتنايي نكرد، تير ديگري به او زد و او را سخت مجروح و خونين نمود باز حركت نكرد تير سوم زد پس نماز را كوتاه نمود و تمام كرد و عمار را بيدار نمود عمار ديد سه تير بر بدن عباد نشسته و او را غرق در خون كرده گفت: چرا در تير اول مرا بيدار نكردي عباد گفت: مشغول خواندن سوره‌ي كهف در نماز بودم و ميل نداشتم آن را ناتمام بگذارم و اگر نمي‌ترسيدم كه دشمن بر سرم برسد و صدمه‌اي به پيغمبر برساند و كوتاهي در اين نگهباني كه به من واگذار شده كرده باشم هرگز نماز را كوتاه نمي‌كردم اگر چه جانم را از دست مي‌دادم

سفينة البحار، ج2، ص14

نقش نماز در آرامش روانی خانواده
دكتر محسن ايماني- خانواده و نماز ،ص37

آیه شریفه‌ «الا بذكر اللّه تطمئن القلوب» حكایت از آن دارد كه با یاد خدا دل‏ها آرامش می‏گیرد. دل پایگاه نفس آدمی است و آنگاه كه دل آرام گیرد، نفس انسان نیز اطمینان می‏یابد. پس برای داشتن دلی آرام و قلبی مطمئن باید به ذكر باری تعالی پرداخت. ذكر اكبر خدا نیز نماز است و قرآن می‏فرماید: « و لذكر اللّه اكبر»
نتیجه آن كه چون گویندگان ذكر الهی كه دل هایی آرام و نفوسی مطمئن دارند، گرد هم آیند و خانواده‏ای را شكل بخشند، آن خانواده از آرامش برخوردار است و در خانه آرام، صفا و صمیمیت موج می‏زند و مالامال از نور خداست.
در خانه ما رونق اگر نیست صفا هست هر جا كه صفا هست در آن نور خدا هست
نماز خواندن و انجام عبادت، برای نمازگزار آرامش روانی پدید می‏آورد و دل مؤمن را امنیت می‏بخشد، آن هایی كه توفیق بیشتری در برگزاری نماز داشته‏اند، به آرامش بیشتری نیز دست یافته‏اند. یعنی آن‏ها كه علاوه بر انجام فرایض مبادرت به خواندن نوافل نیز نموده‏اند، در بررسی‏های موردی آرامش بیشتری را گزارش كرده‏اند و همین باعث شده تا دیگران را نیز به انجام نوافل توصیه كنند. سخن چنین كسانی این است كه:
برخیز كه عاشقان به شب راز كنند گرد در و بام دوست پرواز كنند
هر در كه بود فراز بر خود بندند الا در دوست را كه شب باز كنند
آنان حلاوت عبادت خالص در شب و رازگویی با خداوند عالمیان را دریافته‏اند، چرا كه شب فرصتی مناسب‏تر برای عبادت بی ریاست. قرآن می‏فرماید: «انّ ناشئه اللّیل هی اشدّ وطأً و اقوم قیلا» پس فقط صاحبان خلوص و عاشقان عبادت خدا، شیرینی راز و نیاز با او را درمی‌یابند و می‏توان گفت:
شرح این واقعه را مرغ سحر داند و بس تو چه دانی كه شب سوختگان چون گذرد
پس برگزاری نماز به طور مداوم و محافظت بر آن، رمز دست یافتن به آرامش روانی است. اینك به اختصار برخی از نقش هایی كه نماز در آرامش روانی دارد، مرور می‏كنیم:
1ـ عدم احساس گناه و یا كاهش آن
آدمی آنگاه كه به سجاده می‏نشیند تا با خدا راز گوید، باید هوشیار باشد. چرا كه قرآن می‏فرماید «لا تقربوا الصّلاه و انتم سكاری» آنگاه كه مست هستید، نزدیك نماز نشوید. پس لازمه مقبولیت و پذیرش نماز، دور بودن از ناهشیاری و مستی است.
نماز آدمی را از فحشا و منكرات باز می‏دارد. «انّ الصّلاه تنهی عن الفحشاء و المنكر» شرب خمر، مستی، غفلت و دیگر گناهان و آلودگی‏ها در پرتو نماز محو و نابود می‏شوند. با حذف گناهان فضای روح و روان انسان پاك و مصفّا می‏شود و در نتیجه آرامش و اعتماد به نفس به دست می‏آید. نماز شستشوگر روان از گناه است و قلبی كه در آن تاریكی گناه نباشد از آرامش و اطمینان و صفا لبریز می‏شود. چنان كه پیامبر فرموده انسانی كه نمازهای پنجگانه را به جای می‏آورد، مانند آن است كه در رودی پنج بار شنا كرده و از آلودگی‏ها به در آمده است. پس نماز مانع ابتلا به آلودگی و گناهان است و نیز به سبكی بار گناه آدمی می‏انجامد. زیرا قرآن می‏فرماید: «انّ الحسنات یذهبن السّیئات» به درستی نیكی‏ها، بدی‏ها و گناهان را می‏زدایند و از بین می‏برند و نماز یكی از برترین حسنات است.
پس اگر احساس گناه را عامل ایجاد اضطراب و ناامنی بدانیم و گناه نكردن و یا انجام عملی را كه گناه و احساس گناه را تخفیف بدهد وسیله ایجاد مانع انجام گناه می‏گردد و اگر فردی گناهی را مرتكب شده انجام نماز كه یكی از حسنات ممتاز است ـ گناه او را تخفیف می‏دهد و آدمی در اثر عدم انجام گناه و یا داشتن احساس تخفیف گناه آرامش پیدا می‏كند، می‏توان نتیجه گرفت كه به این دلیل نماز عامل مهمی در جهت دست یافتن به آرامش روانی است و چون این امر در خانه رخ دهد، و یكایك اعضای خانواده نمازگزار باشند، همگی با هم آرامش روانی را در خانه به ارمغان می‏آورند و در پناه آن با موفقیت زندگی می‏كنند. زیرا احساس گناه در همه آنان كاهش می‏یابد.
امروزه كه مسأله بزهكاری و بویژه بزهكاری‏های نوجوانان در سراسر جهان، ذهن اندیشه وران را به خود معطوف نموده است، اگر بتوانیم فرهنگ خواندن نماز را گسترش دهیم می‏توانیم مانع بروز بزهكاری‏ها شده و یا آن‏ها را به میزان قابل توجهی كاهش دهیم. تجارب نگارنده در كانون اصلاح و تربیت تهران نیز حاكی از آن است كه در میان بزهكارانی كه در كانون حضور می‏یافتند، نوجوانان نمازگزار كمتر بودند. پس با توجه دادن نوجوانان و دیگر اعضای خانواده به نماز، تحقق بخشیدن به خانواده‏ای بسامان را زمینه سازی نماییم. چرا كه با عدم ارتكاب جرم توسط اعضای خانواده، آرامش بر آن حكمفرما می‏شود. و دیگر كسی نگران ارتكاب جرم توسط دیگری نیست و از عاقبت بد دیگری نمی‏هراسد. زیرا كه نماز آنان را از فرجام بد مصون داشته است.
2ـ وحدت شخصیت و انسجام خانوادگی
خواندن نماز موجب دست یافتن به وحدت شخصیت می‏شود. شخصیت برخوردار از توحید به گونه‏ای است كه جنبه‏های گوناگون آن با یكدیگر در تضاد نیستند. یعنی فرد آنچه كه در اعتقاد بدان باور دارد، در عمل نیز بر اساس باورهای خویش عمل می‏كند و چون اینگونه رفتار می‏كند، خود نیز در خویشتن تضاد نمی‏یابد و در نهایت به یكپارچگی (خویشتن) دست می‏یابد به نحوی كه جنبه‏ای از شخصیت فرد، جنبه دیگر شخصیت او را تأیید می‏كند و انسان به هنگام برخورد با او احساس می‏كند كه با فردی هماهنگ و بسامان مواجه شده است. حال باید پرسید نماز چگونه موجبات تحقق وحدت را در شخصیت آدمی فراهم می‏آورد؟
انسان مؤمن به هنگام نماز سخن از خدای واحد و یگانه به میان می‏آورد، او را اللّه خطاب می‏كند و رب عالمیان می‏نامد. (آیه قل هو اللّه احد به نحو بارزی حكایت از وحدت باری دارد.) و همین باور داشتن به خدای یگانه، پیام آور وحدتی درونی برای آدمی است. آنچه كه باعث تشتت و تفرقه می‏شود، ایمان داشتن به ربّ‏های گوناگون است. قرآن می‏فرماید:
ارباب متفرقّون خیر ام اللّه الواحد القهّار آیا داشتن رب‏های متفرق خوب است یا ایمان داشتن به خداوند واحدی كه قهار است؟ قرآن وجود خدایی جز خدای یگانه را نفی می‏كند و می‏فرماید: «لو كان فیهما الهه الاّ اللّه لفسدتاً» و بر فرض محال اگر چنین می‏شد فساد درون آدمی را نیز به علت تعدد الهه در بر می‏گرفت و آنان كه اكنون، به وجود ارباب متفرق قائلند، از وحدت درونی بی بهره و در شخصیت خود دارای تضاد هستند.
اعضای خانواده نیز اگر همه با یكدیگر به اقامه نماز بپردازند و همه به وحدت درونی دست یابند، در بیرون نیز با یكدیگر همگونی و هماهنگی خواهند داشت و این موجبات آرامش روانی را برای آنان در پی خواهد داشت. زیرا نه با یكدیگر تضادی دارند و نه والدین با فرزندان خویش اختلافی جدی خواهند داشت.
سؤال این است كه چه كسانی بیشتر فرزندان را در موقعیت مضاعف قرار می‏دهند. آن‏ها كه در درون خویش تضادی دارند و یا آن‏ها كه با دیگری دارای تضاد هستند. نماز، تضادهای درونی فرد را كاهش می‏دهد. زیرا كه به شخصیت فرد وحدت و یكپارچگی می‏بخشد و دیگر آن كه افراد وحدت یافته در سایه نماز را با یكدیگر منسجم و متحد می‏سازد. لذا بین آن‏ها تفرقه و تضادی جدی و عمیق وجود ندارد و تعارض مهم هم در خانواده دیده نمی‏شود. در اثر نبود تعارض و یا از بین رفتن آن، كمتر شاهد بروز اضطراب در محیط خانه خواهیم بود. بدین ترتیب امنیت بیرونی در محیط خانواده حاصل امنیت درونی اعضای آن است كه در پرتو انوار الهی ظهور و بروز پیدا می‏كند. پس نماز می‏تواند وحدت و امنیت درونی و بیرونی را فراهم آورد و محیط خانواده را متحد و یكپارچه سازد تا همگی به راحتی بتوانند به ریسمان الهی چنگ زنند و متفرق نگردند «و اعتصموا بحبل اللّه جمیعاً و لا تفرقوا». بدین ترتیب ملاحظه می‏شود افرادی كه به وحدت درونی دست یافته‏اند در وحدت بخشیدن به محیط بیرونی (كه یكی از مصداق‏های آن خانواده است) توفیق بیشتری دارند و وحدت در خانواده یكی از رموز آرامش آن است.
3ـ افزایش اعتماد به نفس
نماز خواندن موجبات افزایش اعتماد به نفس را فراهم می‏آورد. زیرا وقتی آدمی با خدا سخن می‏گوید، از او استعانت می‏جوید. «ایّاك نعبد و ایّاك نستعین» توان بیشتری را در خود احساس می‏كند كه ناشی از اتكای به خدای تعالی است و داشتن چنین نقطه اتكایی باعث افزایش اعتماد به نفس در فرد می‏گردد. او در این حال خود را بسان قطره‏ای می‏داند كه با دریا پیوند خورده است.
قطره دریاست اگر با دریاست ور نه او قطره و دریا دریاست
بدین ترتیب درمی‏یابیم كه آدمی از خویشتن مفهوم بهتری خواهد داشت و تصور وی از خود در مرتبه بالاتری قرار می‏گیرد و مفهوم خود در نزد او تعالی می‏یابد و این همه موجب افزایش اعتماد به نفس در فرد می‏گردد. از سویی خواندن نماز باعث افزایش موفقیت‏های او در زندگی می‏شود. زیرا نماز، نقش مددرسانی دارد چنان كه قرآن می‏فرماید: استعینوا بالصّبر و الصّلاه از نماز و روزه كمك بجویید. انسان برخوردار از امدادهای ناشی از اقامه نماز، فردی موفق‏تر است و موفقیت‏های روز افزون، اعتماد به نفس و افزایش آن را در پی دارد و نماز گزاران پیوسته امیدوار به امدادهای الهی هستند.

http://www.andisheqom.com

وقت نماز بود، صدای اذان از پشت پنجره خانه، دل را نوازش می كرد، بچه ها داخل اتاق مشغول بازی بودند، مادر وضو گرفته بود، و پدر هم در حال وضو گرفتن بود، بچه‌ها همین طور كه بازی می‌كردند به اعمال و رفتار پدر و مادر توجه داشتند ...

مادر چادر زیبا و سفیدی كه به هنگام نماز به سرش می انداخت، را به سر انداخت، چرا كه با آن چادر، حوریه‌ای زیبا و مهربان می‌شد كه تماشایش آرامش‌بخش بود، جا نماز زیبایش را وسط اتاق پهن كرد، عطر مخصوص نماز كه وقتی در فضا می‌پیچید همه را مدهوش می‌كرد، باز در فضای خانه می‌چرخید، بچه‌ها این حالت مادر را خیلی دوست داشتند و البته پدر هم مشغول پوشیدن لباس‌های زیبایش و شانه كردن موهایش برای رفتن به مسجد بود.

مادر آرام آرام وارد نماز شد، به چه زیبا بود تماشا كردِن ملكوت مادر، بچه‌ها چقدر دوست داشتند كه در این ملكوت شریك باشند و لذا آن ها نیز به تقلید از مادرشان به معراج رفتند ...

بله یكی از راه‌های تربیت فرزندان این است كه والدین به هنگام انجام عبادت و گفتگوی با خدا بهترین و زیباترین لباس‌هایشان را بپوشند و خودشان را خوشبو كنند، بچه‌ها از این اعمال می‌فهمند كه این عملی كه انجام می‌شود بسیار مهم است و لذا به آن علاقه‌مند می‌شوند و به مرور زمان اهمیت آن با گوشت و پوستشان آمیخته می‌شود.

خداوند مهربان نیز انسان‌ها را دعوت كرده است كه هنگام نماز لباس‌های زیبا و ...بپوشند و فرموده است:

«زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد، با خود بردارید».[1]

این جمله مى‏‌تواند هم اشاره به "زینت‌هاى جسمانى" باشد كه شامل پوشیدن لباس‌هاى مرتب و پاك و تمیز، و شانه زدن موها، و به كار بردن عطر و مانند آن مى‏‌شود، و هم شامل "زینت‌هاى معنوى" یعنى صفات انسانى و ملكات اخلاقى و پاكى نیت و اخلاص باشد.[2]

یكی دیگر از عوامل تربیت فرزندان پر كردن اوقات فراغت است، اگر به بزهكاری و راه خلاف رفتن بسیاری از جوانان خوب زوم كنیم و زیر زره بین علت و معلول قرار دهیم می‌بینیم كه این شخص زمانی سراغ بزهكاری و خلاف رفته است كه اوقات فراغت داشته و از بیكاری و گذران عمر به این راه متوسل شده است، چرا كه اگر انسان خودش را مشغول كاری نكند هوای نفس و شیطان او را به طرف خود كشیده و به سوی خلاف می‌برد.

از راه های تربیت درست فرزندان، خوش اخلاقی با آن‌ها است، چرا كه اولین مرحله تربیت جذب كردن آن شخص به سوی خود است و برای این كه انسان بتواند كسی را به سوی خودش جذب كند باید با او از در مهربانی و خوش اخلاقی وارد شود، حتی رسول خدا هم كه پیامبر الهی است و برای تربیت عموم مردم مبعوث شده بود، به وسیله اخلاق خوشش بود كه مردم را به طرف خودش جذب نموده بود و خداوند از این مساله پرده برداشته است.

همان گونه كه امیر المومنین در این خصوص می فرماید: «اگر تو خودت‌ را متوجه‌ كاری‌ نكنی‌، نفس‌ تورا مشغول‌ به‌ خودش‌ می‌كند.»[3]

بله اگر پدر و مادر كه دلسوزان اصلی فرزند هستند برای فرزندشان برنامه ریزی نداشته باشند و از طریق درست اوقات فراغتشان را پر نكند قطعا هوای نفس و شیطان برای او برنامه ریزی خواهند كرد و طبق میل خودشان او را تربیت خواهند كرد.

یكی دیگر از راه های تربیت درست فرزندان، خوش اخلاقی با آن‌ها است، چرا كه اولین مرحله تربیت جذب كردن آن شخص به سوی خود است و برای این كه انسان بتواند كسی را به سوی خودش جذب كند باید با او از در مهربانی و خوش اخلاقی وارد شود، حتی رسول خدا هم كه پیامبر الهی است و برای تربیت عموم مردم مبعوث شده بود، به وسیله اخلاق خوشش بود كه مردم را به طرف خودش جذب نموده بود و خداوند از این مساله پرده برداشته و می‌فرماید:

«به (بركت) رحمت الهى، در برابر آنان [مردم‏] نرم (و مهربان) شدى! و اگر خشن و سنگدل بودى، از اطراف تو، پراكنده مى‏‌شدند.»[4]

یكی دیگر از عوامل تربیت فرزندان پر كردن اوقات فراغت است، اگر به بزهكاری و راه خلاف رفتن بسیاری از جوانان خوب زوم كنیم و زیر زره بین علت و معلول قرار دهیم می‌بینیم كه این شخص زمانی سراغ بزهكاری و خلاف رفته است كه اوقات فراغت داشته و از بیكاری و گذران عمر به این راه متوسل شده است، چرا كه اگر انسان خودش را مشغول كاری نكند هوای نفس و شیطان او را به طرف خود كشیده و به سوی خلاف می‌برد

این آیه به خوبی نشان می‌دهد حتی پیامبر هم برای تربیت نیاز به اخلاق خوش و مهربانی دارد، چرا كه انسان طبیعتا دنبال كسی می‌رود كه به او مهر می‌ورزد و از خشونت و سنگدلی بیزار است، در كانون خانواده هم اگر مهر و محبت و خوش اخلاقی حاكم باشد قطعا بچه‌ها به محیط خانه علاقه‌مند خواهند شد و اگر سنگدلی و خشونت حاكم باشد بچه‌ها با كمتر محبتی كه از دیگران ببینند جذب آنها می‌شوند و چه بسا به دام افراد شیاد و خلاف‌كار بیفتند چرا كه آن‌ها در ابتدای امر برای جذب دیگران خود را شخصی دلسوز و مهربان معرفی می‌كنند و وقتی انحراف مورد نظرشان را اعمال كردند چهره واقعی خودشان را نشان می دهند ... .

ولی اگر این بچه در خانه ارضا می‌شد و مورد مهر و محبت قرار می‌گرفت سراغ این شیادان و فاسدان نمی‌رفت و در نتیجه به گناه و فساد آلوده نمی‌گشت.

[1]. یا بَنی‏ آدَمَ خُذُوا زینَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِد...». سوره اعراف: 31

[2]. تفسیر نمونه، ذیل آیه فوق

[3]. «النفس‌ ان‌ لم‌ تشغله‌ شغلك؛» غزرالحكم، 318

[4]. «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَكِّلین». آل عمران: 159

در یكی از ماه‌های رمضان با چند تن از رفقاء از ایشان (محدث قمی) خواهش كردیم كه در مسجد گوهرشاد اقامه‌ی جماعت را بر معتقدان و علاقه‌مندان، منت نهد، با اصرار و ابرام این خواهش پذیرفته شد و چند روز نماز ظهر و عصر در یكی از شبستان‌های آنجا اقامه شد و بر جمعیت این جماعت روز به روز می‌افزود هنوز به ده نرسیده بود، كه اشخاص زیادی، اطلاع یافتند و جمعیت فوق العاده شد؛ یك روز پس از اتمام نماز ظهر به من كه نزدیك ایشان بودم، گفتند: من امروز نمی‌توانم نماز عصر بخوانم رفتند و دیگر آن سال را برای نماز جماعت نیامدند در موقع ملاقات و استفسار از علت ترك نماز جماعت گفتند: حقیقت این است كه در ركوعِ ركعت چهارم، متوجه شدم كه صدای اقتداكنندگان كه پُشت سر من می‌گویند «یا الله یا الله ان الله مع الصابرین» از محلی بسیار دور به گوش می‌رسید، این توجه كه مرا به زیادتی جمعیت متوجه كرد، در من شادی و فرحی تولید كرد و خلاصه خوشم آمد كه جمعیت این اندازه زیاد است، بنابراین من برای امامت، اهلیت ندارم.[1]

[1] .فوائد الرضویّه، ج1، مقدمه محمود شهابی

روزها نماز مى خواند و شب ها دزدى مى کند

  خدمت پیامبرعرض کردند: فلان کس روزها نماز مى خواند و شب ها دزدى مى کند، حضرت فرمود:«بالاخره روزى نماز او را از گناه رادع مى شود: «اِنَّ صَلواتَهُ لَتَرْدَعُهُ یَوْماً ما».1

 نماز فراگیرترین عبادت و زیباترین نیایش

 نماز فراگیرترین عبادت و زیباتریننیایش و روح بخش ترین پرستش و معراج مؤمن است: «الصَّلوةُ مِعْراجُ المُؤمِنِ» و پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله آن را ستون استوار دین خواندهکه ارزش و قبولى سایر عبادت ها بدان وابسته است[1] و در هیچ حال از مکلف ساقط نمى گردد: «لاتَسْقُطُ بِحال».

[1](من لایحضره الفقیه ، ج 1، ص 136).

1 ـ نداشتن انگیزه قوى براى خواندن نماز

2 ـ عادت نداشتن به نماز از دوران کودکى .

3 ـ آگاه نبودن از فلسفه و اسرار نماز.

4 ـ ترجیح دادن تفریح و سرگرمى (به علت جاذبه بیشتر در نزد اینان )

5 ـ داشتن سؤ ال و ابهام نسبت به بعضى از مسائل اعتقادى مانند خدا، معاد و....

برگرفته از مقاله ابوطالب عبداللهى

...

حضرت محمد(ص) هنگام نماز

   آن حضرت هنگامی که آماده نماز می شد ، صورتش از خوف خدا متغیر و زرد می شد واعضاء و جوارحش می لرزید .
(بحار الانوار ، ج 84 صفحه 256)

نماز در شریعت حضرت عیسی ( ع )

   حضرت عیسی یکی از پیامبران بزرگالهی است که با خواست خدا بدون پدر از مادری به نام مریم پا به عالم وجود گذاشت . این پیامبر در حالی که کودکی تازه به دنیا آمده بود در گهواره برایتبرئه کردن مادرش چنین گفت : من بنده خدا هستم که به من کتاب نازل می شود ،پیامبری برگزیده و عظیم الشّان ، هر کجا باشم وجودم مبارک و پر برکت است ،خداوند مرا تا زنده ام سفارش به نماز و زکات نموده است ، سفارش نیکی به مادرم کرده و مرا ستمگر و جبار قرار نداده است
( سوره مریم).

نماز حضرت یحیی ( ع )

  حضرت یحیی زمانی متولّد شد که پدرش زکرّیا 120 سال و مادرش کلثوم 90 سال داشتند . یحیی در همان سنین نوجوانی جزوه نماز گزاران واقعی قرار گرفت . او عاشق نماز بود و دائم به نماز عشق می ورزید .

( بحارالانوار ، جلد 11 صفحه 287 )

مانند بنده ذلیل.و مناجات کن با من بادل ترسناک، و زبانى راستگو

  و در اخبار موسى - علیه السلام - وارد شده است که: «اى موسى! چون مرا یاد کنى‏ یاد کن و اعضاى تو مضطرب و لرزان باشد.و در وقت‏یاد من خاشع و با وقار و اطمینان‏باش.و چون مرا یاد کنى زبان خود را در عقب دل خود بدار، یعنى اول به دل یاد کن وبعد به زبان.و چون در حضور من بایستى بایست مانند بنده ذلیل.و مناجات کن با من بادل ترسناک، و زبانى راستگو» [1].

بهشت هشتگانه ، پاداش وضو

قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:

هر یک از شما که زیاد و کامل وضو گرفته و سپس بگوید: شهادت میدهم که خدایى جز خداى یگانه نیست و براى اوشریک وجود ندارد، و شهادت مى دهم که محمد (ص ) بنده و فرستاده اوست ؛ دربهاى بهشت هاى هشتگانه بر او گشوده شود تا از هر یک که مى خواهد داخل شود.

(ریاض الصالحین ، ص 298)

مراقبت از رکوع و سجود

کتب امیرالمؤمنین - علیه السلام - الی محمد بن ابی بکر:
انظر رکوعک و سجودک، فان النبی - صلی الله علیه و آله - کان اتم الناس صلاة و احفظهم لها و کان اذا رکع قال: سبحان ربی العظیم و بحمده ثلاث مرات و اذا رفع صلبة قال: سمع الله لمن حمده. اللهم لک الحمد مل‏ء سمواتک و مل‏ء ارضک و مل‏ء من شئت من شی‏ء فاذا سجد قال: سبحان ربی الاعلی و بحمده ثلاث مرات؛
امام علی (ع) به محمد بن ابوبکر نوشت: به رکوع و سجودت بنگر و مراقب آن باش زیرا پیامبر (ص) بهتر از همه مردم نماز را به اتمام می‏رساند و آن را حفظ می‏کرد و وقتی به رکوع می‏رفت سه بار می‏گفت: سبحان ربی العظیم و بحمده و وقتی که از رکوع برمی‏خاست، می‏گفت: سمع الله لمن حمده، الله لک الحمد مل‏ء سمواتک و مل‏ء ارضک و مل‏ء ما شئت من شی‏ء؛ (خداوند می‏شنود کسی را که او را ستایش می‏کند. خدایا! به اندازه ظرفیت آسمانهایت و زمین، و به اندازه ظرفیت هرچه می‏خواهی، تو را سپاس) و وقتی به سجده می‏رفت، سه بار می‏گفت: سبحان ربی الاعلی و بحمده.
(بحارالانوار، ج 85، ص 104)

توصیه آیت الله بهجت برای درمان حواس پرتی در نماز

شما هم مثل من شاید بارها مشکلاتتان سر نماز حل شده باشد. و این جای تاسف دارد. من که از حضرت حق به خاطر این همه بی‌ادبی شرمنده‌ام. آخر می‌دانید، خود من اصلا خوشم نمی‌آید کسی با من حرف بزند اما حواسش جای دیگری باشد. من که عددی نیستم، حالا حساب کنید آن طرف خداوند جهانیان، تبارک و تعالی باشد. (فکر کنم جا دارد که همین الان به خاطر اسائه ادب های گذشته یک استغفر الله بگوییم!)

آیت الله العظمی آقای بهجت قدس الله نفسه الزکیه کلامی دارند درباره حضور قلب در نماز که خیلی مهم است، این را گوش کنید، ان شاء الله در نمازتان تفاوت به وجود می آید، من را هم دعا می کنید.

مفاد کلامشان این است که در مسئله حضور قلب یک ورود داریم یک توقف. ورود چیست؟ ببینید یک وقت افکار خودشان می آیند، ورود افکار دست ما نیست، مولوی این افکار را به زنبور تشبیه کرده، زنبور خودش می آید تو که دعوتش نکرده ای. شما فردا مهمان دارید، ده پانزده نفر را دعوت کرده اید، حالا دارید نماز می خوانید این فکر مهمانی مثل زنبور می آید وارد مغز می شود،"فردا مهمان دارم"، ولی توقف با خودت است، می توانی توقف نکنی، وقتی آمد "راست می گوید ها، مهمان داریم، سالادش چه طور باشد، به کدام مهمان خانه بگویم، چطور باشد .." اینها با خودت است، دیگر خراب نکن، ایشان می فرمودند که اینها که بی اختیار می آید مضر نیست، اما توقف دست ماست، آنجا دیگر فکرت را عوض کن و ادامه نده.

بعضی ها روی فکری که می آید متوقف می شوند، مثلا "من فردا بروم پیش فلان کس پول قرض بگیرم"،خب این می آید،[روی فکر متوقف می شود] یک وقت می بیند دارد می گوید السلام علیکم، در دفتر این آقا است! دارد برایش چک می نویسد، همه نمازش شد همین، این نشد. یادتان باشد آیت الله بهجت درباره حضور قلب در نماز می فرمایند، ورود دست ما نیست اما توقف در اختیار ماست.

بنده این مطلب را به این فرمایش آیت الله بهجت(ره) حاشیه میزنم و آن این است که اگر به این فرمایش آیت الله بهجت(ره) عمل شود ممکن است به تدریج افکاری که بدون اختیار می آیند کمتر شوند و آن حال حضور و توجه تمام نماز را بگیرد. (درس اخلاق آیت الله فاطمی نیا)

از آیت الله بهجت(ره) سؤال شد :

چه کنیم تا نماز صبحمان قضا نشود؟
در پاسخ فرمودند : کسی که باقی نمازهایش را در اول وقت بخواند؛ خدا او را برای نماز صبح بیدار خواهد کرد...

پیامبر اکرم (ص) در روایتی، ضمن نصیحت هایی که به یکی از اصحاب به نام «ابو ایوب خالد بن زید»، فرمودند:

وَ صَلِّ صَلاۀَ مُوَدِّعٍ:

یعنی به هنگام نماز! طوری نماز بخوان که گویا این آخرین نمازی است که می خوانی؛ نماز خداحافظی توست.

اگر اقتدا کننده ۱ نفر باشد، پاداش ۱۵۰ نماز داده می‏شود. 

اگر اقتدا کننده ۲ نفر باشد، پاداش ۶۰۰ نماز داده می‏شود. 

اگر اقتدا کننده ۳ نفر باشد، پاداش ۱۲۰۰ نماز داده می‏شود. 

اگر اقتدا کننده ۴ نفر باشد، پاداش ۲۴۰۰ نماز داده می‏شود. 

اگر اقتدا کننده ۵ نفر باشد، پاداش ۴۸۰۰ نماز داده می‏شود. 

اگر اقتدا کننده ۶ نفر باشد، پاداش ۹۶۰۰ نماز داده می‏شود. 

اگر اقتدا کننده ۷ نفر باشد، پاداش ۱۹۲۰۰ نماز داده می‏شود. 

اگر اقتدا کننده ۸ نفر باشد، پاداش ۳۶۴۰۰ نماز داده می‏شود. 

اگر اقتدا کنندگان و امام جماعت ‏به ۱۰ نفر رسیدند، پاداش‏۷۲۸۰۰ نماز دارد.  

ولی، همین که عدد افراد از ده نفر گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.

√: مستدرک الوسائل، ج ۱ ص ۴۸۷، رساله حضرت امام، مسئله ۱۴۰۰. 

نام مسجد یادآور بندگی در برابر پروردگار متعال است.

مسجد ، جایگاه سجده است و سجده اوج عبادت و بندگی انسان برای خدا:

«السُّجودُ مُنتَهَی العِبَادَه مِن بَنی آدَم» (1)

«وَ اَنَّ المَساجِدَ لِلّهِ فَلا تَدعُو مَعَ اللَّهِ أَحَدا» (2)

در کلام ائمه اطهار( علیهم السلام ) نیز بر این ویژگی مسجد تأکید زیادی شده است.

درحدیثی قدسی از پیامبر(ص) است که خداوند مسجد را زیارتگاه خویش برشمرده: « اَلا طُوبَی لِعَبْدٍ تَوَضَّأ فِی بِیْتِهِِ ثُمَّ زارَنی فِی بَیْتی؛ خوشا به حال بنده ای که در خانه خویش وضو بگیرد، آنگاه مرا در خانه ام زیارت کند.» (3)

حضور در مساجد و عبادت در خانه خدا ، جدای از این که توفیقی بزرگ است، کمالات روحی را نیز در پی دارد.

رحمت خاص خداوند (4) ، مغفرت الهی (5)، بهشت (6) و همنشینی با فرشتگان ا لهی(7) از جمله این کمالات است.

بنابراین یکی از نقش های اصلی و محوری مسجد آن است که زمینه را برای عبادت خالصانه و پر جمعیت فراهم کند تا مؤمنان در آنجا با پرداختن به نماز و دعا، با خداوند متعال به معنای واقعی کلمه اُنس بگیرند. هر اندازه مسجد در ایفای این نقش حیاتی موفق و قوی عمل کند، به مسجدی که قرآن و سنت آن را ترسیم نموده، یعنی «مسجد نمونه» نزدیکتر است.

√: {منابع}

1- همان ، ج 82، ص 164

2- قرآن کریم ، سوره جن ، آیه 18

3- وسائل الشیعه، محمد بن حسن عاملی، ج 1، ص 268، باب 10 از ابواب وضو

4- همان ، ج 3، ص 480، باب 3 از ابواب احکام المساجد، روایت 1

5- مستدرک الوسائل، میرزا حسین نوری، ج 3، ص 361، باب 3، از ابواب احکام المساجد، روایت 13

6- همان

7- وسائل الشیعه، ج 5، ص 372، باب 1 از ابواب صلوه الجماعه، روایت 7

بنده ی من تو به هنگامی که به نماز می ایستی

من آنچنان گوش فرا میدهم

که انگار همین یک بنده را دارم و

  تو چنان غافلی که گویا صد ها خدا داری

عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (عليه السلام) قَالَ :

جَاءَتْ فَاطِمَةُ (عليها السلام) تَشْكُو إِلَى رَسُولِ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله) بَعْضَ أَمْرِهَا فَأَعْطَاهَا- رَسُولُ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله) كُرَيْسَةً وَ قَالَ تَعَلَّمِي مَا فِيهَا فَإِذَا فِيهَا

 ... " مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ " ...

حضرت صادق عليه السلام فرمود:

فاطمه (عليها السلام )براى شكايت از جرياني نزد رسول خدا  (صلي الله عليه وآله) آمد، پس رسول خدا (صلي الله عليه وآله) جزوه‏اى به او داد و فرمود: آنچه در آنست بياموز، و (اين 3 جمله) در آن بود:

2. هر كس ايمان به خدا و روز قيامت دارد مهمان خود را گرامى دارد،

 [ الكافي    جلد‏2   صفحه  667    باب حق الجوار ]

حداقل احترام به مهمان اين است كه او را تا درب منزل همراهي كنيم ؛ حضرت على بن موسى الرضا (عليهماالسلام) از پدران خود ،تاحضرت على (عليهم السلام) روايت فرموده اند ، كه رسول خدا (صلي الله عليه و آله) فرمودند: حق مهمان اينست كه او را تا درب خانه مشايعت كنى .[ عيون أخبار الرضا ،ج‏2،ص  305]

يكي ديگر از حداقل احترامها به مهمان اين است كه او را از جاي خود بلند نكنيم

متاسفانه امروزه به تقليد از فرهنگ غرب ، مهمان را براي غذا از جايش بلند مي كنند و او را به وسط سالن براي برداشتن غذا راهنمايي مي كنندكه اين كار اوج بي احترامي به مهمان است (اين عمل ، عمل چهارپايان است)

خداوند در قرآن هنگام بيان داستان مهماني حضرت ابراهيم مي فرمايد: فَقَرَّبَهُ إِلَيْهِمْ ... پس غذا را نزديك مهمانان گذارد، [ذاريات 27]

حضرت ابراهيم حتي غذا را در وسط سفره قرار نداد تا مهمان خم شود ، بلكه آن را كنار دست مهمان گذاشت . حال ما چگونه مهمان را از جايش بلند مي كنيم؟

داستانك:

روزی امام رضا (علیه السلام) میهمانی را دعوت کرد و با احترام، مهمان خود را به داخل خانه آورد.

پس از پذیرایی، با هم به گفت وگو پرداختند. در میان سخن آنان، باد چراغ را خاموش کرد. مهمان بی درنگ از جای خود برخاست که آن را روشن کند، ولی امام دست او را گرفت و مانع شد که او از جایش بلند شود.

سپس خود برخاست و چراغ را روشن کرد و دوباره کنار او نشست و برای این که مهمان ناراحت نشود با لبخندی به او فرمود:

ما خاندانی هستیم که دوست نداریم مهمان خود را به کار بگیریم و (از جايش بلند كنيم) و او را به زحمت بیندازیم.  [کافی جلد 6 صفحه ی 283]

قسمت اول روايت

قسمت سوم روايت

عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (عليه السلام) قَالَ :

جَاءَتْ فَاطِمَةُ (عليها السلام) تَشْكُو إِلَى رَسُولِ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله) بَعْضَ أَمْرِهَا فَأَعْطَاهَا- رَسُولُ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله) كُرَيْسَةً وَ قَالَ تَعَلَّمِي مَا فِيهَا فَإِذَا فِيهَا

... " مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْراً أَوْ لِيَسْكُت‏" ‏

حضرت صادق عليه السلام فرمود:

فاطمه (عليها السلام )براى شكايت از جرياني نزد رسول خدا  (صلي الله عليه وآله) آمد، پس رسول خدا (صلي الله عليه وآله) جزوه‏اى به او داد و فرمود: آنچه در آنست بياموز، و (اين 3 جمله) در آن بود:

3. هر كس ايمان به خدا و روز قيامت دارد بايد حرف خوب بگويد يا خموش باشد.

[ الكافي    جلد‏2   صفحه  667    باب حق الجوار ]

داستانك :

سلیمان جنی را مامور کاری کرد و در تعقیب او جنی را فرستاد

جن دوم بازگشت و آنچه دیده بود برای سلیمان تعریف کرد و گفت دیدم جن را که وارد بازار شد به آسمان نگاه کرد بعد سرش را به طرف راست وچپ چرخاند و بعد سرش را به پایین انداخت و رفت

سلیمان جن اول را احضار کرد و دلیل این حرکاتش را جویا شد

او عرض کرد :هنگامی که وارد بازار شدم به آسمان نظر کردم و دیدم فرشتگان در آسمان ناظر هستند به سمت چپ و راست نظر کردم و مردم را مشغول صحبت کردن های بی مورد دیدم  , آنگاه سرم را از خجالت به زیر انداختم

قسمت اول روايت

قسمت دوم روايت

(به بهانه نزديكي به روز مادر)

وَ قَضى‏ رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ كِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً كَريماً  [اسراء آيه 23]

و پروردگارت فرمان داده: جز او را نپرستيد! و به پدر و مادر نيكى كنيد! هر گاه يكى از آن دو، يا هر دوى آنها، نزد تو به سن پيرى رسند، كمترين اهانتى به آنها روا مدار! و بر آنها فرياد مزن! و گفتار لطيف و سنجيده و بزرگوارانه به آنها بگو!

داستانك:

از امام باقر(عليه السلام) روایت است که در بنی اسرائیل عابدی بود بنام جریح، که در صومعه خویش به عبادت مشغول بود.

روزی مادرش در حالی که وی به نماز اشتغال داشت، وی را بخواند، و او مادر را پاسخ نداد ـ (در بعضی روایات آمده که اگر جریح فقیه می بود می دانست که قطع نماز نافله و پاسخ مادر از نماز افضل بود) ـ مادر برگشت، و بار دوم آمد و او را صدا زد، و باز پاسخ نداد، تا سه بار. در این بار مادر وی را نفرین کرد و گفت: از خدای بنی اسرائیل می خواهم که تو را به خود واگذارد و یاریت نکند.

روز بعد زن بدکاره ای به کنار صومعه او آمده و فرزندی را که در رحم داشت در آنجا وضع حمل کرد، و ادعا کرد که فرزند از آن جریح است. در میان بنی اسرائیل شایع شد که آن کس که مردمان را از زنا نهی می نمود خود مرتکب زنا گشته است! حاکم دستور داد وی را بدار کشند، مادر بر سر و روی زنان به پای چوبه دار آمد. جریح گفت ساکت باش که این نتیجه همان نفرین تو است.

مردمان چون شنیدند گفتند: ما از کجا بدانیم که این تهمت و این نسبت دروغ است؟ جریج گفت: کودک را حاضر کنید. چون کودک بیاوردند، از او پرسیدند: پدرت کیست؟ وی به زبان آمد و گفت: فلان چوپان پدر من است، و بدین گونه خداوند بر اثر توبه جریح وی را نجات داد، و جریح سوگند یاد کرد که از این پس از خدمت مادر جدا نگردد  [بحار الأنوار ، ج‏71، ص: 75 ]

(به بهانه نزديكي به روز مادر)

داستانك:

روزي حضرت موسي (علی نبیّنا و آله و علیه السلام) در ضمن مناجات به خداوند عرضه داشت: «مي خواهم همنشينم را در بهشت ببينم».

جبرئيل بر او نازل شد و گفت: «اي موسي، قصابي که در فلان محل ساکن است، همنشين توست».

حضرت موسي نزد قصاب رفت و اعمال او را زير نظر گرفت. شب که شد قصاب جوان مقداري گوشت برداشت و به سوي منزل روان گرديد. موسي از پي او روان شد. چون به در منزل رسيدند، موسي جلو رفت و پرسيد: «اي جوان مهمان نمي‌خواهي؟»

گفت: بفرماييد!

حضرت موسي (علیه السلام) وقتي به درون خانه رفت، ديد جوان با آن گوشت تازه غذايي تهيه کرد، آن گاه زنبيلي را که به سقف آويخته بود، پايين آورد و پيرزني کهنسال را از درون آن بيرون آورد. ابتدا او را شست و شو داد و آنگاه با دست خويش غذا را به او خورانيد. هنگامي که خواست زنبيل را به جاي آن بياويزد، زبان پيرزن به کلماتي نامفهوم حرکت کرد و هر دو خنديدند.

سپس جوان قصاب براي حضرت موسي (علیه السلام) غذا آورد و با هم غذا را خوردند.

چون موسي از ماجراي جوان پرسيد، پاسخ داد: «اين پيرزن مادر من است. چون درآمدم بالا نيست و نمي توانم براي او کنيزي استخدام نمايم، خدمتش را مي نمايم».

 موسي پرسيد: «آن کلماتي که مادرت بر زبان جاري کرد،و خنديديد چه بود؟»

 گفت :«هرگاه او را شست و شو مي دهم و غذا به او مي خورانم، دعايم ميکند و مي گويد: "خدا تو را ببخشايد و تو را در بهشت هم درجه و همنشين حضرت موسي گرداند!"

حضرت موسي (علیه السلام) فرمود:

اي جوان، من موسي هستم. اينک به تو بشارت مي دهم که خداوند دعاي مادرت را درباره تو مستجاب گردانيده است. جبرئيل به من خبر داد که تو در بهشت همنشين و هم درجه ي من خواهي بود.

[پند تاريخ، جلد1 ؛ صفحه 68 و يكصد موضوع 500داستان جلد 1 صفحه 138]

در قرآن 4 بار ؛" و بالوالدين احسانا " آمده است  ؛ كه در تمام اين موارد قبلش بحث پرستيدن خدا مطرح شده است

... لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً ...

وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً ...

... أَلاَّ تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً ...

وَ قَضى‏ رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْسانا ...

خدا نكند پدر و مادري ؛ فرزندشان را نفرين كنند و يا از او راضي نباشند.

داستانك:

 «زمخشری»،دانشمند بزرگ اهل سنت و صاحب تفسیر معروف «کشّاف»،يك پاي خود را در حادثه اي از دست داد.

او پس از ورود به بغداد و ملاقات با فقيه دامغاني ، علت قطع شدن پايش را اينگونه شرح مي دهد:

نفرین مادرم موجب پدید آمدن چنین گرفتاری است؛زیرا من، در ایام کودکی،گنجشکی را گرفتم و نخی به پایش بستم و پرهایش را کندم.در این میان،ناگهان پرنده از دستم فرار کرد و در اثر این کار پای چپش  جدا شد.

مادرم وقتی از این ماجرا باخبر شد، برآشفت و به من گفت:خدا پای چپت را  قطع کند،همچنان که پای چپ  این حیوان زبان بسته را جدا ساختی!

پس از مدتي از اسب افتادم و پاي چپم شكست.

پزشكان چاره اي جز قطع پايم نديدند . و اين در اثر نفرين مادر بود.

منبع :كتاب عظمت يك نگاه صفحه 180 به نقل از كتاب مقام والدين در اسلام صفحه 125

(به بهانه ايام ماه رجب)

از حضرت رسول صلى الله عليه و آله روايت شده است كه كسى كه اين نماز را بجا آورد حق تعالى دعاى او را مستجاب گرداند و ثواب شصت حج و شصت عمره به او عطا فرمايد

و آن نماز اينچنين است

در هر شب از ماه رجب، دو ركعت نماز بجا آورد بخواند

در هر ركعت حمد يك مرتبه و قل ياايها الكافرون سه مرتبه و قل هو الله أحد يك مرتبه و چون سلام دهد دستها را بلند كند و بگويد" لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَيٌّ لا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ وَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ وَ آلِهِ"  و بكشد دستها را به صورت خود

منبع: مفاتيح الجنان - اعمال ماه رجب - اعمال مشتركه - عمل هفدهم

نمازهايت را عاشقانه بخوان. حتي اگر خسته اي يا حوصله نداري، قبلش فکر کن چرا داري نماز ميخواني و با چه کسي قرار ملاقات داري.
 آن وقت کم کم لذت ميبري از کلماتي که در تمام عمر داري تکرارشان مي کني.

 تکرار هيچ چيز جز نماز در اين دنيا قشنگ نيست...

مردی بود كه هر كار می‌كرد نمی‌توانست اخلاص خود را حفظ كند و ریاكاری نكند، ‌روزی چاره اندیشی كرد و با خود گفت: در گوشه‌ی شهر مسجدی متروك هست كه كسی به آن توجه ندارد و رفت و آمد نمی‌كند، خوبست شبانه به آن مسجد بروم تا كسی مرا ندیده خالصانه خدا را عبادت كنم در نیمه‎های شب تاریك، مخفیانه به آن مسجد رفت، آن شب باران می‌آمد و رعد و برق و بارش شدت داشت. او در آن مسجد مشغول عبادت شد در وسط‌های عبادت، ‌ناگهان صدائی شنید با خود گفت: حتماً شخصی وارد مسجد شد، خوشحال گردید كه آن شخص فردا می‌رود و به مردم می‌گوید این آدم چقدر خداشناس وارسته‌ای است كه در نیمه‌های شب به مسجد متروك آمده و مشغول نماز و عبادت است. او بر كیفیت و كمیت عبادتش افزود و همچنان با كمال خوشحالی تا صبح به عبادت ادامه داد، وقتی كه هوا روشن شد و به آن كسی كه وارد شده بود، زیر چشمی نگاه كرد دید آدم نیست بلكه سگ سیاهی است كه بر اثر رعد و برق و بارندگی شدید، نتوانسته در بیرون بماند و به مسجد پناه آورده است. بسیار ناراحت شد و اظهار پشیمانی می‌كرد و پیش خود شرمنده بود كه ساعت‌ها برای سگ عبادت می‌كرده است خطاب به خود كرد و گفت: ای نفس، من فرار كردم و به مسجد دور افتاده آمدم تا در عبادت خود، اَحدی را شریك خدا قرار ندهم، اینك می‌بینم سگ سیاهی را در عبادتم شریك خدا قرار داده‌ام، وای بر من چقدر مایه‌ی تأسف است كه این حالت را پیدا كرده‌ام.

1- منتخب قوامیس الدرّر، ص144.

ﯾﻪ ﺭﻭﺯ ﯾﻪ ﺟﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺁﻗﺎ ﻣﯿﮕﻪ : ﺣﺎﺝ ﺁﻗﺎ ﻳﻪ ﺳﻮﺍﻝ ﺩﺍﺷﺘﻢ؟
ﺁﻗﺎﻱ ﺑﻬﺠﺖ ( ﺭﻩ) ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺮﻭﻳﻲ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ؟
ﺟﻮﻭﻥ ﮔﻔﺖ : ﺣﺎﺝ ﺁﻗﺎ ﭼﻴﮑﺎﺭﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﻟﺬﺕ ﺑﺒﺮﻡ؟
ﺁﻗﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻮﻥ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺯﻳﺒﺎﺷﻮﻥ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ : ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲ ﺧﻮﺍﺩ ﮐﺎﺭﻱ ﺑﮑﻨﻲ
ﮐﻪ ﺍﺯ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﻟﺬﺕ ﺑﺒﺮﻱ !
ﺷﻤﺎ ﻟﺬﺕ ﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﻪ ﺭﻭ ﺗﺮﮎ ﮐﻦ
ﻟﺬﺕ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﺧﻮﺩﺵ ﻣﻴﺎﺩ ﺳﺮﺍﻏﺖ!!

در مورد اهميت سجده شكر چي مي دونيد؟

امام زمان حضرت مهدي -عجل الله تعالی فرجه الشریف- فرموده اند:

(سَجْدَهُ الشُّكْرِ مِنْ أَلْزَمِ السُّنَنِ وَأَوْجَبِها ... فَإِنَّ فَضْلَ  الدُّعاءِ وَالتَّسْبیحِ بَعْدَ الْفَرائِضِ عَلَى الدُّعاءِ بِعَقیبِ  النَّوافِلِ، كَفَضْلِ الْفَرائِضِ عَلَى النَّوافِلِ، وَالسَّجْدَهُ  دُعاءٌ وَتَسْبیحٌ)

سجده ى شكر، از لازم ترین و واجب ترین مستحبات الهى است ... همانا، فضیلت دعا و تسبیح پس از واجبات بر دعاى بعد از نوافل، همانند فضیلت واجبات بر نوافل  است. سجده، دعا و تسبیح است.

احتجاج، ج2، ص308 ; بحارالأنوار، ج53، ص161، ح3 ; و وسائل الشیعه، ج6، ص490، ح8514

امام زمان حضرت مهدي -عجل الله تعالی فرجه الشریف- فرموده اند:

(مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْغَداهَ إِلى أَنْ تَنْقَضیِ الْنُجُومْ)

ملعون و نفرین شده است كسى كه نماز صبح را عمداً تأخیر بیندازد، تا موقعى كه ستارگان ناپدید شوند.

مردی نزد رسول خدا(ص)آمد وعرض کرد:ای رسول خدا!گناهم بسیار وعمل من ضعیف وسست است؟؟!رسول خدا(ص)فرمود:بسیار سچده کن که سجده طولانی گناهان را می ریزد چنانکه باد ،برگ درخت را میریزد.

وسائل الشیعه،ج4،ص102

ماجرای قهر کردن گنجشک با خدا

 روز ها گذشت و گنجشک با خدا هیچ نگفت. فرشتگان سراغش را از خدا می‌گرفتند و خدا هر بار به فرشتگان این گونه می‌گفت: می آید؛ من تنها گوشی هستم که غصه‌هایش را می‌شنود و یگانه قلبی ام که دردهایش را در خود نگه می‌دارد. و سرانجام گنجشک روی شاخه ای از درخت دنیا نشست. فرشتگان چشم به لب هایش دوختند، گنجشک هیج نگفت. و خدا لب به سخن گشود: با من بگو از آن چه سنگینی سینه توست. گنجشک گفت: “لانه کوچکی داشتم، آرامگاه خستگی هایم بود و سر پناه بی کسی ام. تو همان را هم از من گرفتی. این طوفان بی موقع چه بود؟ چه می خواستی از لانه محقرم؟ کجای دنیا را گرفته بود؟” و سنگینی بغضی راه بر کلامش بست. سکوتی در عرش طنین انداز شد. فرشتگان همه سر به زیر انداختند. خدا گفت: ماری در راه لانه ات بود. خواب بودی. باد را گفتم تا لانه ات را واژگون کند. آن گاه تو از کمین کار پر گشودی. گنجشک خیره در خدایی خدا مانده بود. خدا گفت: و چه بسیار بلاها که به واسطه محبتم از تو دور کردم و تو ندانسته به دشمنی ام برخاستی. اشک در دیدگان گنجشک نشسته بود. ناگاه چیزی در درونش فرو ریخت های گریه هایش ملکوت خدا را پر کرد.

انواع نمازهای مستحب

نمازهای مستحب زیادند و به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند:

۱٫ نوافل.
۲٫ سایر نمازهای مستحب.
نافله های روزانه
۱٫ نافله نماز صبح، قبل از نماز صبح، ۲ رکعت.
۲٫ نافله نماز ظهر، قبل از نماز ظهر ، ۸ رکعت.
۳٫ نافله نماز عصر، قبل از نماز عصر، ۸ رکعت.
۴٫ نافله نماز مغرب، بعد از نماز مغرب، ۴ رکعت.
۵٫ نافله نماز عشاء، بعد از نماز عشاء، ۲ رکعت.
نافله های شب:
۱٫ هشت رکعت نماز شب.
۲٫ دو رکعت نماز شفع.
۳٫ یک رکعت نماز وتر.
بنابراین تعداد نافله ها ۳۴ رکعت، دو برابر تعداد فرایض است.
بین نمازهای مستحبی به خواندن نافله های شبانه روز بیشتر سفارش شده است.

توضیح المسائل، م ۷۶۴٫
توضیح المسائل، م ۷۶۴٫

نماز شب

فضیلت نماز شب

امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: «نماز شب صورت را زیبا و خلق را نیكو و انسان را خوشبو می گرداند، رزق را زیاد و قرض را ادا می كند، اندوه را برطرف می سازد و چشم را جلا می دهد».

رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «نماز شب وسیله ای است برای خوشنودی خدا و دوستی ملائكه».

امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: «در خانه هایی كه نماز شب خوانده می شود و قرآن تلاوت می گردد، آن خانه ها نزد آسمانیان هم چون ستاره درخشانند»

كیفیت نماز شب

نماز شب مجموعاً یازده ركعت است:

1. هشت ركعت آن، كه دو ركعت، دو ركعت، مانند نماز صبح خوانده می شود و چهار دو ركعتی آن به نیت نماز شب می باشد.

2. دو ركعت نماز شفع: بهتر است در ركعت اول آن بعد از حمد، سوره «ناس» و در ركعت دوم بعد از حمد، سوره «فلق» خوانده شود.

3. یك ركعت نماز وتر: بعد از حمد سه بار سوره «توحید» و یك بار سوره «فلق» و یك بار سوره «ناس» بخوانیم و می‌توان یك سوره تنها خواند، سپس دستها را برای قنوت به سوی آسمان بالا می بریم و حاجات خود را از خدا می خواهیم.

و برای چهل مؤمن دعا می كنیم.

و طلب مغفرت می كنیم و هفتاد مرتبه می گوییم: «استغفرالله ربّی و اتوبُ الیه».

از پروردگار خود طلب آمزرش و مغفرت می كنیم و به سوی او بازگشت می نمایم.

آن گاه 7 بار می گوییم «هذا مقامُ العائذٍٍِ بكَ منَ النّارِ»؛ این است مقام كسی كه از آتش قیامت به تو پناه می برد. و بعد از آن 300 مرتبه می گوییم: «العفو» و سپس می گوییم: «ربّ اغفرلی و ارحمنی وتُب عَلیَّ انّكَ انتَ التّوابُ الغفُورُ الرّحیم».

احكام نماز شب

1. هشت ركعت به نیت نماز شب و سپس دو ركعت نماز شفع و آن گاه یك ركعت نماز وتر، كه با فضیلت ترین نماز شب، نماز وتر و شفع است و دو ركعت شفع برتر از وتر است.

2. برای نماز شب می توان به نماز شفع و وتر اكتفا كرد، بلكه هنگام تنگی وقت می توان تنها به نماز وتر اكتفا نمود.

3. وقت نماز شب از نیمه شب تا فجر صادق است، و هنگام سحر از سایر مواقع بهتر است و تمامی ثلث آخر شب سحر محسوب می شود. و افضل از آن خواندن نماز شب نزدیكیهای فجر است.

4. جایز است انسان نماز شب را نشسته بخواند حتی در حال اختیار. ولی اگر می خواهد نشسته بخواند بهتر آن است كه هر دو ركعت نشسته را یك ركعت ایستاده حساب كند. بنابراین باید هشت بار دو ركعت نشسته و هر دو ركعت به یك سلام كه جمعاً شانزده ركعت می شود به نیت نماز شب بخواند و دوباره دو ركعت هر دو ركعت به یك سلام به نیت نماز شفع و دو بار یك ركعت هر یك ركعت به یك سلام به نیت نماز وتر، ولی در حال اضطرار و مریض همان یازده ركعت كفایت می كند.

5. شخص مسافر می تواند نماز شب را پیش از نیمه شب بخواند.

6. جوانی كه می ترسد خواب بماند و نماز شب از او فوت شود می تواند نماز شب را پیش از نیمه شب بخواند.

7. كسانی كه برای خواندن نماز شب بعد از نیمه شب عذری دارند مانند پیرمردان و یا كسی كه از سرد شدن هوا می ترسد و یا از جنب شدن در خواب می ترسد... می توانند نماز شب را قبل از نیمه شب بخوانند.

8. خواندن سوره در ركعتهای نماز شب لازم نیست و می تواند فقط به خواندن سوره حمد اكتفا كند. هم چنین قنوت در ركعتهای دوم مستحب است و می تواند بدون قنوت بخواند.

9. نماز وتر یك ركعت است و می شود آن را بدون قنوت به جا آورد.

10. لازم نیست همه یازده ركعت را در یك مجلس بخواند، بلكه می تواند در دو سه نوبت بخواند، بلكه تفریق افضل است، همان طور كه رسول خدا تهجد می كرد.

11. مستحب است كه نماز شب را بلند بخواند تا اگر از خانواده اش كسی می خواهد برای به نماز شب برخیزد بیدار شود، چنان چه در روایت است و شهید و دیگران نیز تصریح به استحباب جهر نموده اند.

بدیهی است كه استحباب بلند خواندن نماز شب در جایی است كه امن از ریا و سُمعه باشد و اگر خدای ناخواسته خوف ریا و سُمعه در بلند خواندن باشد باید آهسته بخواند.

بحار الانوار، ج 87، ص 153.

همان منبع، ص 161.

وافی، ج 2، ص 23.

رساله نوین، ج 1، ص 170.

تحریر الوسیله، ج 1، ص 136.

كتاب شمع سحر، شب مردان خدا، مفاتیح الجنان.

نماز غفیله

كیفیت نماز غفیله

امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: میان مغرب و عشاء دو ركعت نماز بخواند، در ركعت اول بعد از حمد این آیه را بگوید:
«و ذا النّون اذ ذهبَ مغاضباً فظنّ ان لن نقدر علیه فنادی فی الظّلمات ان لا اله الا انت سبحانك انّی كنت من الظّالمین فاستجبنا له و نجّیناه من الغمّ و كذلك ننجی المؤمنین».
و ذو النون (صاحب ماهی، منظور یونس پیغمبر فرزند من است) چون خشمگین رفت پنداشت هرگز بر او تنگ نخواهیم گرفت. پس در ظلمات ندا كرد: جز تو خدایی نیست، تو منزهی، همانا من از ستمكارانم. پس او را اجابت كردیم و از غم رهایش دادیم و مؤمنین را این چنین رها می گردانیم.
و در ركعت دوم بعد از حمد، آیات زیر را:
«و عنده مفاتیح الغیب لا یعلمها الا هو و یعلم ما فی البرّ و البحر و ما تسقط من ورقه الا یعلمها و لا حبّه فی ظلمات الارض و لا رطبٍ و لا یابسٍ الّا فی كتاب مبین».
و كلیدهای غیب نزد اوست و جز او كسی آن را نمی داند و آن چه در خشكی و دریاست می داند و برگی بر زمین نمی افتد و هیچ دانه ای در تاریكیهای زمین نیست، مگر كه از آن آگاه است. و تر و خشكی نیست مگر كه در كتاب روشن ثبت افتاده است.
بعد دستها را به قنوت برداشته و این دعا را می خوانی:
«اللّهمّ انّی اسئلك بمفاتح الغیب الّتی لا یعلمها الّا انت ان تصلّی علی محمّد و آل محمّد و ان تفعل بی كذا و كذا».
و به جای این كلمات حاجات خود را به هر زبانی كه بتواند از خدا بخواهد، و پس از آن بگوید:
«اللّهم انت ولیّ نعمتی و القادر علی طلبتی تعلم حاجتی فاسئلك بحقّ محمد و آله علیه و علیهم السّلام لمّا قضیتها لی».
بارالها، تو را به اسرار غیب، كه جز تو كسی آن را نمی داند، سوگند می دهم كه بر محمد و دودمان او درود فرستی و درباره من چنین و چنان كنی.

نماز جعفر طیار

با فضیلت ترین وقت خواندن نماز جعفر (طیار) روز جمعه هنگام بالا آمدن آفتاب است. می توان آن را از نافله های شب یا روز حساب كرد كه هم برای او از نوافلش حساب شود و هم نماز جعفر (طیار)، كما این كه در روایت آمده است پس با نماز جعفر نافله نماز مغرب را مثلا نیت می كند.

كیفیت نماز جعفر طیّار
این نماز چهار ركعت است كه دو سلام دارد (دو تا دو ركعتی).
در هر ركعتی حمد و سوره می خواند، سپس پانزده مرتبه می گوید: «سبحان الله و الحمدلله و لا اله الّا الله و الله اكبر».
و همین تسبیح را ده مرتبه در ركوع و هم چنین ده مرتبه بعد از سر برداشتن از ركوع و هم چنین ده مرتبه در سجده اول و ده مرتبه بعد از سر برداشتن از آن و ده مرتبه در سجده دوم و ده مرتبه بعد از سر بلند نمودن تسبیحات را می گوید.
پس در هر ركعتی هفتاد و پنج مرتبه و مجموع آنها (در تمام چهار ركعت) سیصد تسبیح می شود.
حال اگر كسی می خواهد نماز جعفر را بخواند، اما فرصت كافی برای گفتن تمام سیصد مرتبه ذكر تسبیحات اربعه را ندارد، می تواند به همان مقدار كه فرصت دارد بخواند و مابقی را پس از اتمام نماز، در هر حالتی كه بود، به امید ثواب بخواند و اگر اصلا وقت برای گفتن تسبیحات اربعه ندارد، می تواند دو نماز دو ركعتی به نیت جعفر بخواند و ذكرهای تسبیحات اربعه را بعد از نماز در حال راه رفتن و یا در محیط كار به امید ثواب بگوید و یا اگر فرصتش به مقداری است كه فقط می تواند دو ركعت از نماز را به صورت كامل بخواند می تواند آن دو ركعت را خوانده و بعد كه فرصت پیدا كرد دو ركعت دیگر را بخواند. حال اگر تسبیحات اربعه را فراموش كرد بخواند، در صورتی كه محلش نگذشته باشد باید آن را به جا آورد، اما اگر محل آن گذشته، نمازش صحیح است، ولی باید بعد از نماز هر مقداری را كه فراموش كرد به امید ثواب قضا كند.
آداب نماز جعفر طیّار
1. از آداب نماز جعفر طیار این است كه در ركعت اول بعد از حمد، سوره زلزال و در ركعت دوم سوره عادیات و در ركعت سوم سوره نصر و در ركعت چهارم سوره توحید خوانده شود.
2. مستحب است كه در سجده دوم ركعت دوم، بعد از تسبیحات بگوید: «یا من لبس العزّ و الوقار، یا من تعطّف بالمجد و تكرّم به، یا من لا ینبغی التّسبیح الّا له، یا من احصی كلّ شیء علمه، یا ذا النّعمه و الطّول، یا ذا المنّ و الفضل، یا ذالقدره و الكرم، اسئلك بمعاقد العزّ من عرشك و منتهی الرّحمه بكتابك و بأسمك الأعظم الأعلی و كلماتك التّامّات ان تصلّی علی محمّد و آل محمّد و افعل بی كذا و كذا» سپس حاجتهایش را بگوید، به فارسی هم می تواند حاجاتش را درخواست كند.
3. بعد از فارغ شدن از نماز، مستحب است دعایی را كه شیخ طوسی و سید بن طاووس از مفضل بن عمر نقل كرده اند بخواند.
مفضل می گوید: ابا عبدالله امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ را دیدم نماز جعفر طیار را می خواند و دستهایش را بلند كرد و به این دعا خدا را خواند: «یا ربّ یا ربّ» تا نفس قطع شد، «یا ربّاه یا ربّاه» تا نفس قطع شد، «ربّ ربّ» تا نفس قطع شد، «یا الله یا الله» تا نفس قطع شد، «یا حیّ یا حیّ» تا نفس قطع شد، «یا رحیم یا رحیم» تا نفس قطع شد، «یا رحمان یا رحمان» هفت مرتبه، «یا ارحم الرّاحمین» هفت مرتبه. سپس گفت:
«اللّهمّ انّی افتتح القول بحمدك و انطق بالثّناء علیك و امجدك و لا غایه لمدحك و اثنی علیك و من یبلغ غایه ثنائك و امد مجدك و انّی لخلیقتك كنه معرفه مجدك و ایّ زمن لم تكن ممدوحاً بفضلك موصوفاً بمجدك عوّاداً علی المذنبین بحلمك تخلّف سكّان ارضك عن طاعتك و كنت علیهم عطوفاً بجودك جواداً بفضلك عوّاداً بكرمك یا لا اله الّا انت المنّان ذو الجلال و الإكرام».
سپس حضرت به من فرمود: «ای مفضل اگر حاجت مهمی داری این نماز را به جا آور و با این دعا (خدا را) بخوان و حاجتت را (از خدا) بخواه كه خدا ان شاء الله برآورده می كند و به او اطمینان است».
نماز جعفر طیار را می توان به نیابت برای مردگان و شهدا خواند و هم چنین می تواند بدون نیابت ثوابش را هدیه كرد. هدیه كردن ثواب نماز به روح اموات و شهدا، هم درجات آنها را زیادتر می كند و هم اجر خود انسان را بیشتر می گرداند و هر چه هدیه شونده مقامش بالاتر باشد، اجر هدیه كننده بیشتر می شود.
این نماز را به حساب نوافل شبانه روزی می توان گذارد، یعنی نافله را به این طریق می توان به جا آورد.
در حدیث رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ آمده است در مقام كسی كه نماز جعفر گزارد، اگر بر او مثل ریگ بیابان و كف دریا گناه باشد كه می آمرزد مر او را حق تعالی

تحریر الوسیله، ج 1، ص 244.
تحریر الوسیله، ج 1، ص 245.

مفاتیح الجنان، ص 692.